Mostar`da Vakıf Palace binası restorasyon projesi

Abstract

ÖZET Bu tez çalışmasında, Bosna-Hersek' te Mostar kentinde bulunan, savaş sırasında önemli derecede zarar görmüş, şehrin anıtsal yapılarından biri olan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Dönemi' nde 19. yy sonlarında yapılmış Vakıf Palace binası incelenmiştir. Yapı, kentin önemli ticari akslarından birinin üzerinde, Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş Karagözbey Camisi yakınında, Fejica ve Solakovica sokaklarının birleşiminde, 3195 no'lu parselde yer almaktadır. Yapımn rölöve çalışmalarıyla bugünkü durumunun doğru olarak belirlenmesi, bulunabilen kaynaklar yardımıyla özgün haline ulaşabilmesi ve yapıya yeni fonksiyon önerisi getirilmesi tezde amaç edinilmiştir. Birinci bölümde çalışmanın amacı, kapsamı ve kullanılan yöntemler anlatılmıştır. Yapıdaki rölöve çalışmaları klasik yöntemlerle gerçekleştirilmiştir. Kesit ve cephelerin ölçümü bir topoğraf tarafından yapılmış, yapı fotoğraflanarak ve çizimler yardımıyla mümkün olan en kapsamlı şekilde tanımlanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde yapının bulunduğu Bosna- Hersek'teki Mostar kenti ile ilgili kentin konumu, coğrafi özellikleri ve tarihi süreç içindeki yerini kapsayan bilgiler verilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun bölgedeki etkisi ve 19. yüzyılda bölgedeki mimari akımlar, o dönem mimarisinin örnekleri olan yapılarla birlikte, üçüncü bölümün konusunu oluşturmuştur. Çalışma konusu olan Vakıf Palace binası dördüncü bölümde tanımlanmıştır. Yapı; konumu, tarihsel gelişimi, mekan, cephe, strüktür ve malzeme analizleri ayrıntılı bir şekilde belirlenmiştir. Beşinci bölümün konusu yapıdaki bozulmalardır. Bozulmalar; yok olan yapı birleşenleri, malzeme bozulmaları, strüktürel bozulmalar, ek ve değişiklikler, XIVbakımsızlık ve kötü kullanım nedeniyle oluşan bozulmalar başlıkları altında ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Altıncı bölüm, yapının özgün haline ait bilgileri içermektedir. Var olan kaynaklardan yapının özgün haline ilişkin yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. Bulunabilen belgeler değerlendirilerek yapının ilk dönemine ve savaş öncesi durumuna ait restitüsyon çalışmaları yapılmıştır. Yedinci bölümde ise onanma ilişkin müdahale türleri açıklanmış, yapının mekansal kurgusu, hacim boyutları, konumu ve eski işlevleri gözönüne alınarak, uygun bir yeniden kullanım önerisi getirilmiş ve restorasyon projesi hazırlanmıştır. XV

RESTORATION PROJECT OF VAKIF PALACE SUMMARY The subject matter of this thesis is a building in Bosnia-Hercogovina, Mostar. It was constructed in 1894 on the ruins of a part of the Karagözbey Complex. The building which was built in Austrian-Hungarian period and is important with its decorative features has suffered considerable damage in the Bosnian war in 1992 and 1993. Determining and making a documentation of present condition, determining the original, architectural aspects and pre-war situation of the building and making proposals for the new-use have been the aims of this work. The first part is the presentation of the methods used in the study. Measured drawings have been made, materials and the physical problems of the building are recorded. İn the second part Mostar's history and its architectural heritage have been shortly summarized. The third part includes the Ottoman period and 19th century architectural effects in Mostar. The Ottoman Empire has ruled this site for about 400 years and it has left many architectural monuments. After this period, Austrian-Hungarian Empire has ruled the place. İn this period, instead of damaging what have left from the Ottomans, they tried to keep them and the buildings they constructed had the effects of Ottoman period. The fourt part is about Vakıf Palace, which is constructed on the ruins belonging to one of the foundation buildings of Karagözbey Mosque Complex in 1894 by an unknown architect. This three-storeyed masonry building has been destroyed in the Bosnia- xviHercegovina War in 1992. In the thesis, the survey, restitution and restoration projects are made and new functions are proposed for the re-use. Vakıf Palace has a detailed definition with its, structural characteristics, material and other architectural elements. The fifth part presents the physical problems. The non existing elements, deteroriation of the materials and war damages are described in this part. In the sixth part, two proposals for the restitution are prepared; one of them for the original form, one for the pre-war situation.The restitution proposal for the original form is based on the few photographs and the building itself. The pre-war restitution proposal is based on the documents and its last users The last part is about the restoration and reuse proposal. The building was used as an office building before the war and it is proposed to restore the building to its primary function. It is also planned to place a cafe, a bank and a multi-purpose hall into the building. As a landmark of Mostar, Vakıf Palace's restoration project is important not only because that it will present an example for the other war-damaged potential buildings that must be preserved and reused but for the city to keep its multiculturel identity. XVII