Kıbrıs-Karpaz bölgesi, Kaleburnu köyünde, insan-çevre ilişkilerinin ve konut mekanının değişimi

Abstract

KIBRIS-KARPAZ BÖLGESİ, KALEBURNU KÖYÜNDE, İNSAN-ÇEVRE İLİŞKİLERİNİN VE KONUT MEKANIN DEĞİŞİMİ ÖZET Bu çalışma konut formunu etkileyen faktörlerin değişiminin, konut mekanındaki yansımalarını saptamaya yöneliktir. Örnek olarak seçilen Kıbrıs-Karpaz Bölgesi Kalebumu Köy Yerleşiminin, gelişmeye başladığı geleneksel dokuyu içeren bir bölümünde konut tiperinin teknoloji, politika, sosyo-ekonomik ve kültürel faktörlerde meydana gelen değişmeler sonucunda, insan-çevre ilişkileri ve konut mekanı oluşturma bağlamında farklılaşma boyutunun saptanmasına yöneliktir. Bu tez çalışması genel olarak iki kısımdan oluşmaktadır. Bunlardan birincisi 1-3 bölümleri içeren, insan-çevre ilişkilerini araştıran çalışmalar ve bazı temel kavramların açıklamalarının yapıldığı kuramsal kısımdır. İkinci kısım ise, 4-6 bölümlerden oluşan, çevre-davranış araştırmalarında kullanılan yaklaşımlar ve veri toplama yöntemleriyle gerçekleştirilen alan çalışması verilerinin kuramsal kısımda bahsedilen kavramlar ışığında tartışılarak yorumlanmasını içermektedir. Birinci bölümde, genel bir girişle çalışma alanının tanıtılması, tezin amacı ve kapsamı, yapılan çalışmada kullanılan yöntemler yer almaktadır. İkinci bölümde, insanın etkileşim içinde bulunduğu `çevre` tanımı, coğrafi, yaşayan, kültürel ve yapı çevresi konuları; `davranış` ve davranışa enerji, yön veren `motivasyon`; insan davranışındaki farklılıklar; çevre-davranış çalışmalarında modeller; mahremiyet, kişisel mekan, psiko-sosyal alan (territoriality), yakınlaşma (proxemics) kuramını içeren etkileşim mekanizmaları konulanndan bahsedilmektedir. Üçüncü bölümde, kültür kavramı, kültür değişimi ve sınırlan; konut formunu etkileyen kültürel faktörler tanımlanmaktadır. Dördüncü bölümde, Kıbns-Karpaz Bölgesinde, Kalebumu Köyü uygulama çalışmasının daha iyi algılanması amacına yönelik olarak Kıbrıs hakkında genel bilgiler ve Akdeniz Geleneksel Mimarisi ile benzerliklerin daha iyi algılanabilmesini sağlayacak bölüm bulunmaktadır. Beşinci bölümde, Kalebumu Köyü uygulama çalışmasının sınırlan ve içeriği kısmında köyün tarihçesi ile günümüzdeki durumu anlatılmakta, arkasından çalışma kapsamındaki konut örnekleri ile ilgili verilerden oluşan kısım ve sonra da konut formunu etkileyen faktörlerin incelenen konut örnekleri üzerindeki saptamaları ile, geleneksel ve çağdaş konutlarla ilgili karşılaştırmalı bölüm yer almaktadır. IXAltıncı bölümde ise uygulama çalışmasında varılan sonuçların tez genelinde tartışılarak saptanan durumun ortaya konması, ve gelecekle ilgili öneriler yer almaktadır.

THE VARIATION OF MAN-ENVIRONMENT RELATIONS AND HOUSE FORM IN CYPRUS-KARPAZ REGION, KALEBURNU VILLAGE SUMMARY This study is an analysis of the variation in design of home environments and their surroundindgs by the changing effects of technology, politics, socio-economic factors and changes in culture. The selected case study area in Kaleburnu village is the first settelment area of the village which have vernacular and contemporary dwellings. The case study is realized by the help of the man-environment studies and some research approaches. The changing quality of the home environments is argued. This study contains two main sections. The first is the theoretical section at 1-3 chapters, which contains man-environment studies and some other basic concepts definitions. The second is at 4-6 chapters are about the case study and general argumenr of the collected data, by the help of the first (theoretical) section. At this section some techniques and approaches of man-environment studies used for collecting information. The first chapter is about the aim, the general concept of the thesis and used techniques. In the second chapter first the meaning of the environment is defined. The environment is classified into four, as geographical, living, cultural, built environments and their explanations. And afterwards motivation, behaviour and needs are defined. Motivation make people to behave towards to obtain the needed things and create spaces. Behaviour occurs in the three psychological processes. These are perception, cognition and spatial behaviour. The needs hierarch created by Psychologist Abraham Maslow is given as a complementary element to the subject. Differences in acting a behaviour is the result from personal differences which depends upon the cultural, social, personal, physiological and environmental sub systems. Briefly the main theoretical approaches in environment-behaviour studies are explained. XIAt the end of the second chapter basic interactional mechanisms are defined. The topics of subjects are privacy, personal space, territoriality and proxemics. In third chapter, the culture subject, the types of changing processes in culture as diffusion, acculturation, culturation, culture-shock, trans-culturation is studied. Boundaries of Culture differ from civilisations and they are not synchronous. At the end of the chapter there are cultural factors that effects the house form. Some of these factors explained more detailed because these factor are related to case study section. In chapter four, there are some information about Cyprus to help to understand the case study area's conditions easily. The position of Cyprus, terrestrial informations, climate and vegetation, administrative informations, historical background, migration and ethnic informations topics are constituted this part. The explanations about Cyprus rural settlements gives the taste of Mediterranean Vernacular Architecture. There is a section about Mediterranean Vernacular in order to remind the characteristics of this type. The fifth chapter is about Kalebumu Village case study. There are some general information about village, the specification of case study boundaries and the used methods at first part of this chapter. At the following section the studied building examples with their user, building and pleasure informations; and houses detailed drawings with their furniture and near surroundings. At second part, the examples are evaluated through the factors have effects on the house form. Briefly these are environmental, cultural, and socio-economical factors. The vernacular and contemporary examples compared and the great change of home environments are emphasized. The sixth chapter is about the results of the thesis and some future directions about the Cyprus Vernacular Architecture in the identity of Kalebumu Village. XII