Doğu Anadolu bölgesinde yaşayan adölesan ve yetişkinlerin beslenme alışkanlıkları ile yeme tutum ve davranışlarının belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma; Bingöl Üniversitesi'nde birinci sınıfta okuyan öğrencilerden Doğu Anadolu Bölgesi'nde yaşayanların beslenme alışkanlıklarıın yeme davranışı skoru (Eating Attitudes Test (EAT)-26) hesaplanarak değerlendirilip yeme davranışı bozukluğu olup olmadığının saptanması amacıyla planlanıp yürütülmüştür. Kesitsel ve tanımlayıcı bir çalışmadır. Araştırma evrenini; Bingöl Üniversitesi'ne bağlı fakülteler, yüksekokul ve meslek yüksekokulları oluşturmuştur. Tüm bu birimlerden gönüllü olarak 506 öğrenci gelişigüzel örneklem yöntemi ile seçilmiştir. Anket formları öğrencilere görüşme esnasında dağıtılmış, aynı anda doldurmaları istenmiş ve sonrasında boy, kilo, bel çevresi, boyun çevresi ve BKI ölçümleri yapılarak anket formlarına yazılmıştır. Çalışmaya katılan 506 öğrencinin %36.4'ü erkek ve %63.6'sı ise kızdır. Yaş ortalaması (± standart sapma) 20.3±2.77 yıldır. Erkek öğrencilerin %73.9'u ve kızların %72.7'si normal BKİ aralığındadır ve tüm öğrencilerin %7.9'u zayıf ve %2.2'si ise obezdir. Öğrencilerin ortalama enerji alım düzeyleri düşük, yağ tüketimi ise yüksek bulunmuştur. Günlük besin ögeleri alım düzeyleri değerlendirildiğinde pek çok besin ögesinin (E vitamini, B1 vitamini, folik asit, kalsiyum, magnezyum, kız öğrencilerde demirin) yetersiz tüketildiği görülmüştür. Erkek öğrencilerin %51.1'i üç ana öğün ve %47.3'ü bir ara öğün tüketmekte ve kızların %54.7'si iki ana öğün ve %41.3'ü bir ara öğün tüketmektedir. Öğrencilerin %11.7'si her gün ve %28.7'si haftada en az 2-3 kez dışarıda yemek yemektedir. Erkek öğrencilerin %55.4'ü kebapçıları ve kızların %49.1'i fast-food lokantaları tercih etmektedir. Öğrenciler birinci sırada radyo/televizyonu, ikinci sırada arkadaş ve yakın çevrelerindeki insanları ve üçüncü sırada erkekler yazılı basını, kızlar ise sağlık personelini beslenme bilgi kaynağı olarak göstermiştir. Besin tercihlerine etki eden etmenler erkeklerde lezzetli, doyurucu, ekonomik olması ve tat, koku, kıvam gibi sübjektif kriterler ve kızlarda bunlara ek olarak az yağlı olması ve kolay hazırlanabilir olmasıdır. Uyku saatine göre BKİ grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır. Tüm yaş grubundaki bireylerde, enerji ve besin ögelerini karşılayacak besinlerin günlük tüketim miktarı yetersizdir. Normal ağırlıklı erkek öğrencilerin %50.4'ü kendisini zayıf veya çok zayıf olarak görürken, hafif şişman erkeklerin %60'ı kendisini normal ağırlıkta görmektedir. Kızlarda ise normal ağırlıkta olanların %59.8'i kendisini zayıf veya çok zayıf görmektedir. Normal ağırlıktaki kızların %35.5'inin ve hafif şişman kızların %46.9'unun kendisini olduğu BKİ aralığında algılamaktadır. Erkeklerde bu oranlar sırasıyla %42.2 ve %37.1'dir. Erkeklerin %14.1'inde ve kızların %24.5'inde yeme davranışı bozukluğu bulunmuştur. Genel olarak öğrencilerin %20.8'inde yeme davranışı bozukluğu bulunmaktadır. Araştırmamızda öğrencilerin, bazı besin öğelerini yetersiz aldıkları, yanlış beslenme alışkanlıkları olduğu saptanmıştır. Bu nedenle öğrencilerin beslenme konusunda bilinçlendirilmesine ihtiyaç olduğundan eğitim programları düzenleyerek yeterli ve dengeli beslenme konusunda bilgilendirilmeleri sağlanmalıdır. Buna yönelik plan ve politikalar düzenlenerek öğrencilere sağlıklı beslenme konusunda doğru bilgi sağlanmalı ve farkındalık oluşturulmaya çalışılmalıdır.

This study was conducted to determine whether the first-year students from Eastern Anatolia region at Bingol University suffer from eating disorders by considering their eating behaviour scores of dietary habits from Eating Attitudes Test (EAT)-26. It is a cross-sectional and descriptive research. The research population consists of faculties, schools and vocational schools at Bingol University. 506 students from all these departments, who volunteered to participate in the study, were chosen through random sampling method. Questionnaire forms were given to the students during the interviews and asked to complete them at the same time. Then some measurements related to height, weight, waist circumference, neck circumference, and body mass index were conducted and written on questionnaire forms. 36.4 % out of 506 study participants are male and 63.6 % are female. The average age of participants (± standard deviation) is 20.3±2.77. 73.9 % of males and 72.7 % of females are within the normal BMI range. 7.9% out of all participants are thin and 2.2% of them are obese. It was found that the students' levels of average energy intake were low while fat consumption was high. When students' intake levels of daily nutritional elements were taken into account, it was seen that the students did not get sufficient amounts of many nutritional elements such as Vitamin E, Vitamin B1, folic acid, calcium, and iron especially in females. 51.1% out of males tend to eat three meals a day and 47.3% of them eat only one meal a day. 54.7% out of females tend to eat two meals a day and 41.3 of them eat only one meal a day. 11.7 % out of students eat outside ever day and 28.7 % of them eat out at least two or three times a week. 55.4 % of males prefer to eat at the kebab restaurants and 49.1%of females prefer to eat at fast food restaurants. The students generally regard radio and television as the first source of dietary advice and friends/acquaintances as a second one. Males regard printed media while females regard health staff as a third source of dietary advice. The factors which affect their dietary preferences for males are subjective ones such as palatability, taste, smell, texture of food, cost, and satiety and besides low-fat content and being easy to cook are effective factors for females. There is not any statistically significant difference between BMI groups in terms of hours of sleep. The majority of individuals within different age groups suffer from an insufficient amount of daily consumption of food including energy and essential nutrients. While 50.4% of males who have a normal weight consider themselves as thin or very thin, 60% of males who are slightly fat consider themselves as at a normal weight. Moreover, 59.8% of females who have a normal weight regard themselves as thin or very thin. 35.5% of females who are at a normal weight and 46.9% of slightly fat females perceive themselves at their own BMI range. These rates for males are 42.2% and 37.1% respectively. It was found that 14.1% of males and 24.5% of females suffered from eating behaviour disorder. In general 20.8 % of students were found to have a eating behaviour disorder. This study demonstrates that the students consume insufficient amounts of some essential nutrients and have unhealthy dietary habits. That is why some educational programs should be developed to help students to gain an awareness of adequate and balanced nutrition. In order to achieve this some plans and political decisions should be made to provide the students with the true information about healthy nutrition.