Lökosit ve trombositten zengin fibrin uygulamasının serbest dişeti grefti verici bölge iyileşmesi üzerine etkilerinin değerlendirilmesi

Abstract

Serbest dişeti grefti (SDG) operasyonu yapışık dişeti genişliğini arttırmak amacıyla en sık uygulanan cerrahi prosedürlerden biridir. Bu operasyon sırasında en çok tercih edilen verici bölge palatinal mukozadır ve rapor edilen postoperatif komplikasyonlar genellikle verici bölge ile ilgilidir. Greftin alındığı palatinal bölge sekonder iyileşmeye bırakıldığından; yara iyileşmesinin gecikmesi, kanama süresinin uzaması ve şiddetli ağrı gibi problemlerle sık karşılaşılmaktadır.Yüksek kontsantrasyonda otojen büyüme faktörü içeren lökosit ve trombositten zengin fibrinin (L-TZF) yumuşak doku iyileşmesini hızlandırdığı düşünülmektedir. Literatürde L-TZF'nin yara örtücü bir membran olarak kullanımı ile ilgili sadece birkaç vaka örneği bulunmaktadır.Bu çalışmanın amacı; SDG alındıktan sonra palatinal verici bölgeye yerleştirilip sütüre edilen L-TZF membranın yara iyileşmesi, hemostaz ve ağrı kontrolündeki etkinliğinin değerlendirilmesidir. Bu amaçla yapışık dişeti yetersizliği olan, 26 gönüllü erişkin hasta çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışmaya dahil edilen hastalarda yapışık dişeti miktarını arttırmak için SDG operasyonu uygulanmış ve verici bölge olarak palatinal mukoza kullanılmıştır. Hastalar her grupta 13 hasta olmak üzere rastgele çalışma veya kontrol grubuna dahil edilmiştir. SDG alındıktan sonra, çalışma grubuna dahil edilen hastalarda verici bölgeye L-TZF yerleştirilip sütüre edilmiş, kontrol grubuna dahil edilen hastalarda ise verici bölge konvansiyonel olarak sekonder iyileşmeye bırakılmıştır. Hastalar operasyonu takiben 1., 3., 5., 7., günlerde ve 2., 3., 4., 5., 6. haftalarda takip edilmiştir. Palatinal donör saha ile ilgili ağrı, yanma hissi, kanama gibi komplikasyonlar değerlendirilerek kaydedilmiştir. Yara iyileşmesi ise hem görsel olarak hem de dijital görüntü analizi ile fotometrik olarak değerlendirilmiştir.Damaktaki ağrı ve yanma hissi düzeyleri ilk 2 hafta boyunca çalışma grubunda kontrol grubuna göre istatistiksel anlamlı olarak daha düşük bulunmuştur (p<0,001). Verici bölgede meydana gelen postoperatif kanama operasyondan sonraki 1. ve 3. günlerde çalışma grubunda istatistiksel anlamlı olarak daha düşük bulunmuştur (p<0,001). Verici bölgenin çevre sağlıklı doku ile olan renk uyumu postoperatif 1., 3. ve 6. haftalarda çalışma grubunda istatistiksel anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur (p<0,001). Yara iyileşmesinin makroskobik değerlendirmesine göre klinik iyileşme indeksi skorları 3. ve 4. haftalarda çalışma grubunda istatistiksel anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur (p<0,001). Fotometrik değerlendirme sonuçlarına göre; verici bölge yara yüzey alanı çalışma ve kontrol gruplarında zamanla anlamlı şekilde azalmıştır. 3. gün ve 1., 2., 3., 4. haftalarda yara yüzey alanında başlangıca göre meydana gelen küçülme oranlarının, çalışma grubunda istatistiksel anlamlı olarak daha fazla olduğu görülmüştür (p<0,001).Sonuç olarak; L-TZF, palatinal donör sahada yara iyileşmesini hızlandırıp, postoperatif kanama ve ağrı şiddetini azaltarak SDG prosedüründe daha başarılı klinik sonuçlar elde edilmesine katkıda bulunmuştur. L-TZF'nin yara iyileşmesini hızlandırıcı ve postoperatif hasta konforunu arttırıcı etkilerinden dolayı oral mukozadaki açık yara yüzeylerine uygulanması etkili bir yaklaşım olabilir.Anahtar Kelimeler: Serbest dişeti grefti, lökosit ve trombositten zengin fibrin, yara iyileşmesi, membran, komplikasyonlar

Free gingival grafting (FGG) is one of the most common surgical procedures used to increase width of attached gingiva. Hard palate has been the primary source of donor tissue in FGG procedures and most of the documented postoperative complications are associated with the donor site. The palatal donor sites heal with secondary intention so delay in wound healing, bleeding time prolongation and severe pain are common problems with these operations.Leukocyte and platelet rich fibrin (L-PRF), containing high concentrations of autologous growth factors has been thought to accelerate soft tissue healing. In the literature there are only a few case reports associated with using of L-PRF as a membrane to cover the donor site.The aim of this study was to evaluate the efficacy of L-PRF membrane application to to the palatal donor site on wound healing, hemostasis and pain control after free gingival graft harvesting. Twenty-six adult volunteer patients with insufficient attached gingiva were included in this study. The patients to be included in the study were treated with FGG procedure in order to improve inadequate attached gingiva and FGG was harvested from the palatal mucosa. Patients were randomly assigned (13 per group) to the experimental or control groups. In the experimental group, L- PRF membrane was applied and sutured to the donor sites whereas in the control group donor sites were allowed to heal with secondary intention in a conventional way without L-PRF membrane after harvesting of FGG. Patients were observed at 1th, 3rd, 5th, 7th days and 2nd, 3rd, 4th, 5th and 6th weeks postoperatively. Complications such as pain, burning sensation, hemorrhage were evaluated and recorded. Wound healing was assessed visually and also photometrically by digital image analysis.Palatinal pain and burning sensation levels were statistically significantly lower in the experimental group than in the control group during postoperative two weeks (p<0,001). Postoperative hemorrhage in the donor site was significantly lower in the experimental group at 1. and 3. days (p<0,001). Color match of the donor site with the surrounding normal tissue was significantly higher in the experimental group at 1., 3. and 6. weeks postoperatively (p<0,001). The clinical healing index scores obtained according to the macroscopically evaluation of wound healing were significantly higher in the experimental group at 3rd and 4th weeks postoperatively (p<0,001). According to the photometric evaluations, donor site wound surface area decreased significantly with time in the experimental and control groups. Wound surface area reduction from baseline was significantly higher in the experimental group at 3rd day and 1st, 2nd, 3rd, 4th weeks postoperatively (p<0,001).Based on the results of this study; L-PRF provided additional clinical benefits in the SDG procedures by accelerating wound healing at the palatal donor site, reducing postoperative hemorrhage and pain levels. The application of L-PRF membrane may be an efficacious approach to protect the raw oral mucosal wound areas by reducing healing time and postoperative patient discomfort.Key Words: Free gingival graft, leukocyte and platelet rich fibrin, wound healing, membrane, complications.