Radyoterapi alan hasta ve yakınlarının sağlık okuryazarlığı ve gereksinimlerine yönelik öğretim materyali geliştirilmesi.

Abstract

Bu çalışma, radyoterapi alan hasta ve yakınlarının sağlık okuryazarlığı seviyelerini ve bilgi gereksinimlerini belirleyerek buna uygun yazılı bir öğretim materyali geliştirmek ve bu materyalin uygunluğunu değerlendirmeyi amaçlamaktadır.Çalışma, Dr.Abdurrahman Yurtarslan Onkoloji ve Eğitim Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Bölümü'nde radyoterapi alan 200 hasta ve 200 hasta yakını ile yapılmıştır. Bu çalışma 3 aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada, hasta ve yakınlarının bilgi gereksinimleri hazırlanan anket ile, sağlık okuryazarlıkları seviyesi ise REALM(Tıpta yetişkin sağlık okuryazarlığının hızlı tahmini) ve NVS(Yeni yaşam işareti) ölçekleri kullanılarak belirlenmiştir. İkinci aşamada, yazılı öğretim materyali geliştirilmiştir. Son aşamada, bu yazılı materyal 20 uzman kişi tarafından 'Yazılı Öğretim Materyallerini Değerlendirme Formu' ve 'DİSCERN ölçeği' kullanılarak uygunluk, bilgi kalitesi ve içerik yönünden değerlendirilmiştir. Materyalin okunabilirlik seviyesi araştırmacı tarafından SMOG ve Flesh okunabilirlik formülleri ile belirlenmiştir. Hasta ve yakınlarının yaş ortalamaları sırasıyla, 52.7±12.2 (19-77) ve 44.8 ±12.8 (19-70) dir. Hastalar (%68) ve yakınları (%58.5) çoğunlukla ilkokul mezunudurlar. REALM puan ortalamaları hastalar için 55.8 ± 11.2 (min-max=23-66) ve yakınları için 57.3 ± 9.5 (min-max=25-66) olup 7.-8.sınıf seviyesinde sağlık okuryazarı oldukları belirlenmiştir. NVS puan ortalamaları hastalar için 0.97 ± 1.6 ve yakınları için 1.3 ± 1.9 olup çok kısıtlı sağlık okuryazarlığı olarak tanımlanmaktadır. Hastaların (%77) ve yakınlarının(%73) çoğunluğuna radyoterapi hakkında öğretim verilmemiştir. Öğretim verilen hastaların %25.5'i ve yakınlarının %35'i verilen öğretimi yeterli bulmuştur. Hazırlanan yazılı öğretim materyalinin okunabilirlik düzeyi SMOG formülüne göre 10. sınıf seviyesinde ve Ateşman'ın uyarladığı Flesh formülüne göre orta güçlükte ve kolay anlaşılabilir olarak belirlenirken uzman görüşlerine göre bu materyal içerik ve bilgi kalitesi yönünden yüksek derecede uygun bulunmuştur.

The purpose of this study is to determine the level of health literacy and the needs of patients receiving radiotherapy and their relatives in order to develop a written educational material and consequently to evaluate the effectiveness of the educational material.This study was conducted at Dr.Abdurrahman Yurtaslan Oncology Hospital, and planned in three phases. The sample is included 200 patients and 200 relatives for the first part of the study. At the first phase, the health literacy level is determined with using 'Rapid Estimated Adult Literacy in Medicine –REALM' scale and NVS (Newest Vital Sign) scales and information needs are identified by using the questionnaire. At the second phase, the educational material is developed according to the health literacy level and the needs of patients and their relatives. At the third phase, the material is assessed by experts by using 'Suitability Assessment of Materials (SAM)` for reliability and quality of information DISCERN (Quality Criteria for Consumer Health Information) and in terms of the level of literacy SMOG and Flesh readability formula. The age averages for patients and the relatives were 52.7±12.2 (19-77) and 44.8 ±12.8 (19-70) respectively. Patients (68%) and relatives (58.5 %) were mostly primary level educated. The mean scores for REALM were 55.8 ± 11.2 (range: 23-66) for patients and for relatives were 57.3 ± 9.5 (range: 25-66) that indicates 7th to 8th grade which means that they will struggle with many educational materials for patients. The mean scores for NVS was 0.97 ± 1.6 for patients and 1.3 ± 1.9 (range: 0-6) for relatives which shows limited health literacy. All the patients and the relatives were in need of information however majority of them (77% patients and 73% relatives) did not receive any education. Among the education received patients and the relatives, only 25.5 % of the patients and 35% of the relatives stated that they were satisfied with the given education. Majority of the patients and the relatives preferred written and verbal education prior to the commencement of the radiotherapy. Written educational material was developed to meet with the needs and the health literacy level of the group. Evaluation of the readability level of the written educational material was found grade 10 according to SMOG Formula and was found medium to easy level according to Flesh Formula. Written educational material was reviewed by the concerned specialists and found that the content of the material and the quality of knowledge was found highly satisfactory.