Bir hastane mutfağında oluşan katı atık çeşit ve miktarlarının saptanıp değerlendirilmesi

Abstract

Çevre, insanların temel ihtiyacı olan beslenme gereksiniminin karşılanmasında en önemli kaynaktır. Katı atıklar, çevre kirlenmesinin en önemli nedenlerinden biridir. Günümüzde, nüfusun artması, teknolojinin gelişimi ile üretilen ambalaj çeşit ve miktarının artması kişi başına düşen katı atık miktarını da artırmaktadır. Atıkların çevreye zarar vermeden bertaraf edilmesi, başta çevre ve insan sağlığı olmak üzere ülkenin ekonomisini de yakından ilgilendirmektedir. Bu çalışmada, toplu beslenme hizmeti verilen bir hastane mutfağında oluşan atıkların tür ve miktarlarının saptanarak çevreye olan zararın ve ekonomik boyutunun değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu hastanede toplu beslenme hizmetlerinin tüm faaliyetleri sonunda oluşabilecek (üretilen) katı atıkların tür ve miktarları menüye göre iaşe kayıtları temel alınarak hesaplanmıştır. Aynı günlerde oluşan (üretilen) atıklar, türlerine (cam, kağıt-karton, kompozit, metal, organik, plastik, porselen, tahta) göre ayrıştırılarak toplanmış ve tartılarak kaydedilmiştir. Çalışma sonunda tüm katı atıkların türlerine göre toplam ağırlıkları elde edilmiştir. Üretilen toplam katı atık miktarı 7238.5 kg bulunmuştur. Bu katı atıkların 1106.2 kg'ı (%15.3) plastik, 272.0 kg'ı (%3.8) metal, 1132.8 kg'ı (%15.6) kağıt-karton, 3013.8 kg'ı (%41.6) organik atıktır. Üretilen bu katı atıklardan toplanan plastik atık miktarı 323.8 kg (%7.3), metal atık miktarı 205.4 kg (%4.6) ve kağıt-karton atık miktarı 318.5 kg (%7.2) olarak saptanmıştır. Çalışma süresince mutfakta 3317.3 kg geri kazanım/dönüşüm ambalaj atığının üretildiği, bunun 967.7 kg'ının (%29.2) toplandığı saptanmıştır. Ayrıca üretilen 1132.8 kg olan kağıt karton atığının geri dönüşüm tesislerine gönderilmesi durumunda 283.2 TL gelir elde edilebileceği hesaplanmıştır. Aynı zamanda bu kağıt atıklarından kağıt üretimi ile 944.0 kg tekrar kağıt üretilebileceği ve bunun da yaklaşık 16 yetişkin ağaç olduğu hesaplanmıştır. Toplanan organik atıkların %21.0'ının kompost yapımında kullanıldığı tespit edilmiştir. Menüler içerisinde yenilebilir organik atıklar için mevcut yemek tarifelerinin değiştirilmesi ile toplam 148.9 kg organik atığın azaltılabileceği bulunmuştur. Son olarak hastanede bir günde yatak başına 0.51 kg katı atık üretildiği saptanmıştır. Hammadde veya enerji olarak kullanılan doğal kaynaklardan maksimum verim alınması, az atık üretiminin desteklenmesi, atıkların geri kazanımı ve dönüşümünün sağlanması çevreye ve ekonomiye katkı sağlamaktadır. Toplu beslenme sistemlerinde atıkların oluşmadan azaltılması, oluşan atıkların etkin şekilde toplatılmasının atık sorununun çözümünde anlamlı olacağı ve burada yönetici diyetisyene önemli görevler düştüğü sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Katı atık, Geri dönüşüm, Kompost, Hastane mutfağı

The environment is the most important source in meeting the nutritional needs of people's basic needs. Solid waste is one of the most important causes of environmental pollution. Today, incerasing of the population and the development of technology leads to increase the production of not only types of package materials but also the waste per capita. Disposing of waste without harming the environment is important not only for human and environmental health but also with the economics of the country. The aim of this study is evaluate the enviranomental damage and economical aspects of the amount and the type of the waste that produced in a hospital food service. In this hospital, the waste that may ocur at the end of the food and meal production was calculated according to records of the menu items. On those days produced waste was collected and seperated according to their types (glass, paper-cardboard, composites, metals, organic, plastic, porcelain, wood). Then all the seperated waste groups were weighted and recorded. At the end of the study the total weight of all types of solid waste were obtained according and 7238.5 kg total solid waste produced was found. 1106.2 kg of this waste (15.3%) were plastics, 272.0 kg (3.8%) were metal, 1132.8 kg (15.6%) were paper and board, and 3013.8 kg (41.6%) were organic waste. The amount of plastic waste collected from produced solid waste were 323.8 kg (7.3%), the amount of metal waste were 205.4 kg (4.6%) and 318.5 kg of waste were paper and cardboard (7.2%), respectively. During the study period in the kitchen 3317.3 kg, of recycle package waste were produced and 967.7 kg (29.2%) were found to be collected. Also, it is calculated that if 1132.8 kg of paper and cardboard waste would be sent to recycling zone, 283.2 TL would be earned. At the same time, if this 944.0 kg of waste paper would be used for paper manufacture, 16 adult trees would be resqued. 21.0% of the collected organic waste were found to be used in composting. It is evaluated that, the 148.9 kg of total waste were organic which is able to eat, can be reduced by appropriate revisions in the recipts. Finally, it is determined that in a hospital food service, 0.51 kg solid waste were produded per capita. Supporting the low waste production and recycling and/or conversion of the waste is important to to obtain maximum performance from the natural sources which are used for energy production will be beneficial for environment and economics. As a conclusion, it is important to plan how to reduce the amount of waste before production and collect the waste effectively will be beneficial to solve the waste problem. Additionally, the managerial responsibilities of the dietitians must be considered. Keywords: Solid Waste, Recycle, Compost, Hospital Kitchen