1784-1797 tarihli ve 5 numaralı Halep Ahkâm Defteri`nin (s. 1?99) transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nda daha ilk devirlerden itibaren devlet yazışmalarında arşivleme anlayışı mevcuttur. Osmanlı'dan günümüze kadar muhafaza edilmiş milyonlarca arşiv vesikası ulaşmıştır. Bu milyonlarca Osmanlı arşiv vesikasının önemli tasniflerinden olan Ahkâm Defterleri(Şikâyet Defterleri), taşradaki her türlü şikâyetin merkeze ulaştırıldığı ve bu şikâyetlerin suretlerinin kaydedildiği defterlerdir. Bu defterlere Şikâyet Defterleri adı da verilir.Osmanlı Devleti en aşağıdaki tabakadan en üst tabakaya kadar halkının şikâyetlerini dinlemiş ve bunların hiç birisini karşılıksız bırakmamış, yapılan her şikâyeti mutlaka araştırmış ve neticelendirmiştir. Osmanlıda ilk zamanlarda halkın şikâyetleri doğrudan veya kadılar aracılığıyla merkeze veya beylerbeylik merkezine ulaştırılırdı. Bundan dolayı ilk zamanlardaki şikâyet kayıtları, mahalli Şer`iyye Sicillerinde bulunmaktadır. Devlet bürokrasisindeki işlemlerin artması neticesinde yeni bir şikâyet kayıt defteri sistemi benimsenmiştir. Bu kayıtlar 18. yüzyıl'dan itibaren düzenli olarak tutulmaya başlanmıştır. Çoğu büyük olan vilayetlerin, Ahkâm Defterleri Osmanlı merkezinde ayrı ayrı tutulmuştur ve Halep Ahkâm Defterleri de bu tasnifte yer almaktadır. Halep vilâyetinden merkeze ulaşan her türlü şikâyeti bu defterlerde bulmak mümkündür. Bu itibarla 5 Numaralı Halep Ahkâm Defteri'nin kapsadığı şikâyet konularına göre değerlendirildiğinde, dönemin Halep Eyaleti sosyal tarihi hakkında çok önemli bilgilere ulaşılmakla birlikte yol kesme, cürüm, cinayet, su veya emlâk sınır anlaşmazlıkları, vakıf problemleri, fuzuli işgal, gasp vb. sorun ve anlaşmazlıklara dair orijinal bilgilere ulaşmak mümkündür.

Judgment Books are one of the important classification of Ottoman Archives which are being transported all kinds of complaints and recorded these complaints? copies at provinces to governmental administrative center. These books are also called as Complaint Books. Ottoman Empire appreciated and judged all kind of complaints even from the lowest social groups. That is to say, most modern states? newly recognized ?petition right? to their folks, has been started to recognize by Ottoman administration from date which state has established. For that reason, early period complaint records has hold in local ?Şer`iyye? registers. As a result of increasing procedures in government bureaucracy, a new complaint book recording system has appropriated. Here, those books which has recorded at this object live, named ?Judgment (Complaint) Books?. Those books has started to being recorded from 18th century. Most of big cities? Judgement Books had recorded distinctly at government center. Here, Halep Judgement Books are also in that classification. It?s possible to find all kind of complaints from Halep city to central goverment in those books. Regarding that, if Halep Judgement Book Number 5 evaluated by included complaint topics, in addition with obtaining that period of time?s very important information, it?s also possible to obtain original information about road blocking, crime, murder, water or real estate border disagreements, unnecessary occupying, usurpation e.g.