Beyoğlu tarihi konut bölgesinde sosyo-mekansal ayrışma

Abstract

ÖZET Kentler 1970 sonrasında kapitalist ekonominin yeniden yapılanması ile birlikte yeniden kurgulanır. Bu yeni kurgulanışla birlikte açığa çıkan en önemli olgu, yaşanan eşitsiz gelişmelerin toplumsal gruplar arasında yarattığı ayrışma süreci olmuştur. Ayrışma kentsel ekonomiyi ve kentsel düzeni tehdit edici şekilde gelişmektedir. Üst ve üst-orta sınıflar kendilerini enklavlarına kapatırken, düşük gelirli gruplar zorunlu olarak kentsel yaşamdan kopma ile karşı karşıya kalmaktadır. Beyoğlu tarihi konut bölgesi, hem kentsel üstü (genel), hem de kentsel (özel) alanda yaşanan süreçlere bağlı olarak, çeşitli dinamikler nedeniyle farklı gelişmeler göstermiş olan konut alanlarından oluşmaktadır. Farklı toplumsal grupların yaşamlarını sürdürdükleri alanlar olarak değişen nitelikleri ise, Beyoğlu kentsel mekanında yaşanan eşitsizliklere kaynaklık etmektedir. Bölge; bir tarafı orta, orta-üst sınıf apartmanları ve yenilenmeye başlayan dokusuyla, diğer tarafı göçün de etkisiyle yoğunlaşan alt-gelir grubunun köhnemiş tarihi binaları ile eşitsizliklerin ve çelişkilerin birlikte aynı zamanda gözlenebileceği mekan olarak dikkat çekmektedir. Bölgede yaşanan bu gelişmeler eşitsizliği arttırarak, ayrışmayı destekleyici şekilde işlemektedir. Bu bağlamda; çalışmanın ilk bölümünde; amaç ve kapsam ortaya konmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde; dünya genelinde ekonomik yeniden yapılanma sürecinin mekansal kurgusu ve kentlerin yeni kurgulanışta yeri ve anlamı değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde; uluslararası alanda yaşanan gelişmelere Türkiye'nin ve özelde uluslararası sermaye ile iletişimin odakladığı kent olan İstanbul'un nasıl uyum gösterdiği ve sosyo-ekonomik yapısının bu bağlamda nasıl değiştiği ve değişen sosyo-ekonomik yapının kentsel mekanda yarattığı değişimler ortaya konmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde ise; metropoliten alanın küçük fakat eşitsiz gelişmelerin yaşanması açısından anlamlı bir mekanı olan Beyoğlu Tarihi Konut bölgesi incelenmiştir. İlk olarak; alanın sınırlan tanımlanarak neden seçildiğinin yanıtlan verilmiştir. İçinde yer aldığı yönetsel birim ve tarihsel gelişim süreci genel olarak verildikten sonra, mekanı bölüşen toplumsal grupların ve yaşadıkları alanların özellikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Son olarak; birbirleriyle karşılaştırılan toplumsal gruplar arasındaki eşitsizliğin, ayrışmanın varlığı ve etkileri incelenmiştir. Bu amaçla; farklı sosyal grupların yaşadığı bu mekanlar birbirleri ile hem fiziksel doku hem de barındırdığı nüfusun sosyal ve ekonomik durumu temelinde karşılaştırılmıştır. Çalışma konusunun niteliği nedeniyle yöntem olarak alanda görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Arazi tespitlerinin yapıldığı bölgede, aynı zamanda bölge ile ilgili yapılmış olan çeşitli anket çalışma sonuçları kullanılmıştır.

SOCIO-SPATTAL SEGREGATION IN BEYO?LU HISTORICAL RESIDENTIAL CITY CENTER SUMMARY The cities are gaining a new character with the restructuring of the capitalist economy after 1970's. This new character is the urban segregation process, a result of the ongoing uneven development. The nature of segregation is dysfunctional for urban economy and is a threat to the urban order. Upper and middle classes self- segregate themselves into enclaves and lower classes are compulsorily being segregated from the local urban life. Beyoğlu Historical City Centre is a showcase where you can watch the urban segregation a limited area. A part of this district is becoming a slum area more and more every day while the other adjacent part ofis being upgraded by the new middle class dynamics. The increasing diversity of these partial developments increase the inequality, supporting the urban segregation process and this is the theme of this thesis. The first section includes the theme and scope of this thesis. The second section summaries the spatial impact of economic restructuring process on the cities and the new position and meaning of the cities throughout the world in general. The third section tries to show how in Turkey the economic and social structure has been re organised as the international developments took place and how Istanbul, being centre of communication with the international capital adjusted itself to the process. This adjustment means change in socio-economic structure and the impacts of this change to urban space. The fourth section is the research of the existence of urban segregation and socio- spatial inequalities of residential area in Beyoğlu, which are clearly seen is this historic and still the current city centre of the metropolitan of Istanbul. The different spaces inhabited by different social groups have been compared on the basis of both physical urban texture and the socio-economic characteristics of the inhabitant groups. The inputs of this case studies are the results of the uptodate questionnaire results, the area survey results and interviews with various individuals and institutions. IX