Kırmızı kantaron (Hypericum capitatum var. Capitatum)`un farklı bitki kısımlarının mineral madde içeriği ve uçucu yağ bileşenlerinin belirlenmesi

Abstract

Farklı yörelerimizde halk arasında binbirdelik otu, kan otu, kılıç otu ve koyunkıran gibi yerel adlarla anılan kantaron türleri, ülkemizin önemli doğal bitki türleri arasında yer almaktadır. Yüzyıllardır çeşitli hastalıkların tedavisinde halk ilacı olarak kullanılan kantaron türleri ülkemizde 94 farklı takson ile temsil edilmektedir. Bu taksonların coğrafik dağılışı yörelere göre farklılık göstermekte olup, bu türlerin bir kısmı endemiktir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Kilis, Gaziantep, Adıyaman ve Malatya illerinde doğal olarak yetişen diğer kantaron türlerinden farklı olarak kırmızı çiçekli olan Hypericum capitatum CHOISY var. capitatum CHOISY endemik kantaron türlerindendir. Ülkemizde doğal olarak yetişen farklı kantaron türleri üzerinde birçok bilimsel çalışma yapılmış olmasına karşın, yörede doğal olarak bulunan kırmızı kantaron konusunda yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu çalışmada, Kilis ve çevresinde doğal olarak yetişmekte olan kırmızı kantaron bitkileri çiçeklenme döneminde toplanarak, gölgede kurutulmuştur. Kuru bitki örneklerinin farklı kısımlarındaki mineral madde içerikleri ICP-OES ile uçucu yağ bileşenleri ise GC-MS Headspace (Agilent) ile tespit edilmiştir. Toplanan bitki örneklerinin herba kısmında ayrıca Hiperisin oranları da belirlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre; kırmızı kantaron bitkilerinin herba kısmındaki hiperisin oranının farmakopede belirlenen oranlardan düşük olduğu tespit edilmiştir. Bitki kısımlarında toplam 16 farklı elementin (Ca, K, Na, P, S, B, Fe, Mg, Mn, Mo, Zn, Cd, Cr, Cu, Ni ve Pb) içeriğine bakılmış olup, mineral madde oranlarının bitki kısımlarına farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Bitkinin herbasının Ca, S, B, Fe, Mg, Mn ve Zn; çiçeklerinin K, Na, P, Mo, Cu ve Ni; gövdesinin ise Cd, Cr ve Pb bakımından diğer bitki kısımlarına göre daha yüksek değerlere sahip olduğu belirlenmiştir. Bitkinin çiçek, gövde ve herba kısımlarındaki uçucu yağın bileşenlerinin farklılık gösterdiği belirlenmiş, ana bileşen olarak α-pinen, β-pinen ve undecane tespit edilmiştir.

Hypericum species locally known as binbirdelik otu, kan otu, kılıç otu and koyunkıran are of important plant species in Turkey. These species that have been used as traditional medicine for curing various ailments are represented by 94 different taxons in our country. Their geographic distribution is different by regions and some of them endemics. Apart from other Hypericum species naturally grown in Turkey, Hypericum capitatum CHOISY var. capitatum CHOISY with red-coloured flowers where grows especilly in Kilis, Gaziantep, Adıyaman and Malatya provinces is of endemic Hypericum species in Turkey. There are a number of scientific studies on different Hypericum species, published scientific data is limited about Hypericum capitatum CHOISY var. capitatum CHOISY in which grown naturally in our region. In the present work, Hypericum capitatum CHOISY var. capitatum CHOISY plants grown in Kilis district were collected in blooming period and dried under shade in laboratory conditions. Mineral contents and essential oil compositions of dried plant samples were determined by ICP-OES and GC-MS Headspace (Agilent). Hypericin content of the dried plant samples were also determined. In conclusion, hypericin content of the herba samples was lower than that of given in Pharmacopae. Totally 16 different minerals (Ca, K, Na, P, S, B, Fe, Mg, Mn, Mo, Zn, Cd, Cr, Cu, Ni and Pb) were determined in the plant samples and mineral contents were different by plant part. According to results, plant herba was rich in Ca, S, B, Fe, Mg, Mn and Zn; flowers have higher values for K, Na, P, Mo, Cu and Ni; stems were rich in Cd, Cr and Pb compared by other plant parts. Essential oil compositions of the flower, stem and herba were different and main components of the essential oil were α-pinene, β-pinene and undecane.