Farklı konakçı bitkilerin küsküt (Cuscuta monogyna Vahl.)`ün fenolik içerik, antioksidan aktivitesi ve mineral madde içeriğine etkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Tarımsal üretimde verimi ve kaliteyi olumsuz yönde etkileyen ve parazit bir yabancı ot olan küsküt (Cuscuta sp.) bitkisi, aynı zamanda içerdiği sekonder maddelerden dolayı yüzyıllardır çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılan önemli bir şifalı bitkidir. Mardin yöresinde ikşut olarak bilinen, sarılık ve karaciğer rahatsızlıklarında halk ilacı olarak kullanılan küsküt bitkisi bu çalışmanın konusunu oluşturmuştur. Çalışma kapsamında, 2014 yılında, Kilis ve Gaziantep yöresinde bahçelerdeki üzüm, zeytin, nar, biber ve meyan bitkileri üzerinde parazit olarak yetişen küsküt (Cuscuta monogyna VAHL subsp. monogyna VAHL) ile konakçı bitkiler toplanmıştır. Ayırma işleminden sonra küsküt ve konakçı bitkileri kurutulmuş, kuru bitki örneklerinden mineral madde analizleri ile bitkilerden hazırlanan ekstrelerde (su ve etanol) toplam fenolik madde, flavonoit ve antioksidan aktivite analizleri yapılmıştır. Araştırma sonucunda; konakçı bitki kısımları ve küskütlere ait toplam fenolik madde miktarları % 5.175-35.238 arasında değişmiş, en yüksek değer meyan yaprağında, en düşük değer ise biber dalının ekstrelerinde bulunmuştur. Bitki kısımlarına göre toplam flavonoit madde miktarları % 0.308-15.731 arasında değişmiş, üzüm yaprağında en yüksek, nar dalında ise en düşük değerlere ulaşılmıştır. Farklı bitki kısımlarının ekstrelerinin farklı dozlarıyla yapılan DPPH analizinde % 57.78-95.87 arasında değişen sonuçlar elde edilmiştir. Zeytin üzerinde yetişen küsküt ekstresinin 1 mg/mL dozu en yüksek DPPH aktivitesine sahip iken, en düşük değer biber üzerinden toplanan küsküt ekstresinin 0.125 mg/mL dozunda ortaya çıkmıştır. Küsküt ile farklı konakçılarında 14 farklı mineral maddenin (Al, B, Ca, Cd, Cu, Fe, K, Mg, Mn, Na, Ni, P, S ve Zn) konsantrasyonları da tespit edilmiştir. Sonuç olarak; küskütün kimyasal içeriğinin ve buna bağlı olarak farmakolojik aktivitesinin konakçı bitkiyle yakından ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Antioksidan, fenolik madde, konakçı, küsküt, mineral madde

Dodder (Cuscuta sp.) is a parasitic herbaceous plant negatively effecting yield and quality of crops, but it has secondary metabolites and has been used as medicinal plant for curing some illnesses for centuries. The plant, topic of this work, has been known as `İkşut` in Mardin area, used for hepatitis and some liver problems as herbal medicine. Parasitic dodder (Cuscuta monogyna VAHL subsp. monogyna VAHL) plants used in this work were collected on the host plants as grape, olive, pomegranate, pepper and licorice plants in the horticultural gardens in Kilis and Gaziantep in 2014. Collected dodder plants were separated from their host and dried. Mineral contents in the dried plant samples; total phenolic, flavonoid and antioxidant activities in the extracts (water and ethanol) prepared from dried plants were determined. According to results, phenolic contents in the host plants and dodders changed between 5.175-35.238 %, the highest value was obtained from licorice leaf and the lowest value was found in pepper branches. Although the highest flavonoid content was obtained from grape leaves (15.731 %) and the lowest content was determined in pomegranate branches (0.308 %). Different plant extracts and their varied doses had antioxidant activity (DPPH) in the ranges of 57.78-95.87 %. As the highest DPPH antioxidant activity resulted in the extracts obtained from dodder plants growing on olive tree with 1 mg/mL, the lowest activity was obtained from dodder plants growing on pepper plants with 0.125 mg/mL dose. Fourteen different minerals (Al, B, Ca, Cd, Cu, Fe, K, Mg, Mn, Na, Ni, P, S ve Zn) were also determined in the dodder and their host plants. In conclusion, it is determined that chemical composition and pharmacological activities of dodder plants have close relationships with their host plants.Key words: Antioxidant, dodder, host plant, mineral content, phenolics