Eti Bor A.Ş. Kırka Boraks İşletmesi atık göletlerindeki killerin değerlendirilmesi

Abstract

Eti Bor A.Ş.'ye bağlı Kırka Bor İşletmesinde boraks cevheri üretilmekte ve tesislerde 1.150.000 ton/yıl tüvenan cevher işlenerek konsantre ve bor türevleri elde edilmektedir. Konsantratör tesisinden çıkan 3.000.000 ton/yıl pülp ile bor türevleri tesislerinden çıkan yaklaşık 900.000 ton/yıl şlam, işletmede mevcut 5 bölümlü gölete gönderilmektedir. Toplam gölet hacmi 13.200.000 m3 ohıp, 12.400.000 m3Tük kısmı tesis atıklarıyla dolmuş durumdadır. Normal üretim koşulları durumunda göletlerin 4-5 yılda dolacağı tahmin edilmektedir. Yeni gölet alanlarına arazi koşullarının izin vermemesi ve işlemlerin çevre boyutu da dikkate alındığında tesis atıklarının depolanması işletmenin en önemli problemlerinden birini oluşturmaktadır. Bu tez kapsamında yapılmış olan bilimsel ve teknolojik çalışmalar sonucunda göletlerdeki atık killerin değerlendirilmesi amaç edinilmiştir. Bu yolla, killerin zenginleştirilmesi sonucu Türkiye ekonomisine katkı sağlanacak, atık depolama problemleri ortadan kaldırılacak ve maden sahalarının çevre açısından rehabilitasyonuna katkı sağlanabilecektir. Bu amaçla, yapılan çalışmalarda atık killerinin sondaj, seramik, kağıt, döküm, çimento ve cam sanayiilerinde kullanım olanakları araştırılmış ve malzemenin fiziksel ve kimyasal özeUiklerinin söz konusu endüstri dallarında kullanıma uygun olup olmadığı belirlenmiştir. % 16.53 B2O3 içeren atıklardaki killeri zenginleştirmek için boyuta göre sınıflandırma ile zenginleştirme ve bor çözündürme deneyleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, atık killerini endüstriyel kullanım yönünden değerlendirme çalışmaları yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonunda, siklon üst akınımdan elde edilen ince boyutlu malzemenin sondaj, cam, seramik, döküm, kağıt ve çimento sanayiilerinde hammadde olarak kullanımına uygun olmadığı belirlenmiştir.

`Evaluation of Clays of in the Tailing Ponds of Eti Bor A.Ş. Kırka Boron Enterprise` Kırka Boron Enterprise of Eti Holding processes 1,150,000 tons of ore annually and produces boron concentrates and derivatives. The Concentrator discharges 3,000,000 t/year pulp and the Boron Derivates Plant discharges 900,000 t/year slimes as tailings to the 6-section tailing ponds. The total capacity of the tailing ponds is 13,200,000 m3 of which 12,400,000 m3 is already occupied. Under the current production rate the tailing ponds are predicted to be insufficient in 4 or 5 years. Disposal of the tailings hence and important problem both for new tailing ponds can not be constructed because of the shortage of available sites and for environmental aspects. The objective of the thesis study was to safely dispose of the clays in the tailing ponds employing scientific and technological methods. Moreover, the tailings will be safely disposed of and reclamation of the mining site will be rendered possible. In the scope of this master thesis, the industrial use of waste clays in drilling, ceramic, paper, casting and glass industries have been investigated. Physical and chemical properties of the material were assessed for utilization in the industrial fields in question. In the scope of this master thesis, studies have been carried out on the concentration and utilizing clays in the tailing ponds of Kırka Boron Enterprise. Clays, contain %16.53 B2O3, were enriched by classification and boron solving. Furthermore, how the clay rich material produced from the tailings could be utilized as an industrial material has been investigated. As a result of the thesis, the material from cyclon upper turbulence is not suitable in the drilling, glass, ceramic, casting, paper and cement industries.