Hastalık biliş anketi`nin geçerlik ve güvenilirliği

Abstract

ÖZETAYKUL A. Hastalık Biliş Anketi'nin Geçerlik ve Güvenilirliği, Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Tezli Yüksek Lisans Programı, Ankara, 2018. Bu çalışmanın amacı, Evers ve Kraaimaat tarafından geliştirilmiş olan `Illness Cognition Questionnaire` Hastalık Biliş Anketi'nin Türkçe'ye uyarlanması ile geçerlik ve güvenilirlik özelliklerini belirlemek idi. Hastalık Biliş Anketi için yazarından gerekli yazılı izinler alındıktan sonra iki ileri ve bir geri çeviri metodu uygulandı. Çalışmaya Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı ayaktan tedavi polikliniğine başvuran kronik kas iskelet sistemi hastalıklarına bağlı ağrısı olan toplam 205 hasta dahil edildi. Anketin test-tekrar test güvenirliğini gerçekleştirmek için 81 hastaya 2 gün sonra tekrar uygulama yapıldı. Çalışmanın başlangıcında bireylerin sosyodemografik ve klinik özellikleri sorgulandı. Ağrı değerlendirmesi için McGill Ağrı Anketi (Kısa Form) kullanıldı. Geçerliği test etmek için hastalara Hastalık Biliş Anketi ile birlikte kısa hastalık algı ölçeği ve hastane anksiyete ve depresyon anketleri uygulandı. Hastalık Biliş Anketi'nin yapı geçerliği Doğrulayıcı Faktör Analizi ile yakınsak ve ıraksak geçerlik ise Pearson korelasyon analizi ile değerlendirildi. Anketin güvenilirlik düzeyini belirlemek için Cronbach alfa iç-tutarlılık ve test-tekrar test güvenilirlik katsayıları hesaplandı. Yapılan doğrulayıcı faktör analiz sonuçlarına göre çaresizlik alt boyutu maddelerine ait faktör yükleri 0,78 ile 0,85 arasında, kabul etme alt boyutuna ait faktör yükleri 0,58 ile 0,85 arasında, algılanan faydalar alt boyutuna ait faktör yükleri ise 0,73 ile 0,79 arasında değişkenlik gösterdi. Anketin iç tutarlılık katsayıları çaresizlik alt boyutu için 0,92; kabul etme alt boyutu için 0,86; algılanan faydalar alt boyutu için ise 0,89 olarak bulundu. Yapılan analizler çaresizlik alt boyutuna ait ilk ölçüm ile tekrar test çaresizlik alt boyutu arasında 0,69 düzeyinde istatistiksel olarak pozitif anlamlı bir ilişki olduğunu gösterdi. Kabul etme alt boyutuna ait ilk test ile tekrar test arasında 0,46 düzeyinde istatistiksel olarak pozitif anlamlı bir ilişki saptandı. Algılanan faydalar alt boyutuna ait ilk test ile tekrar test arasında 0,66 düzeyinde istatistiksel olarak pozitif anlamlı bir ilişki saptandı. Sonuç olarak; Hastalık Biliş Anketi'nin Türkçe sürümü geçerli ve güvenilir bulundu. Hastalık Biliş Anketi'nin uygulama süresinin kısa olması ve kolay anlaşılabilir olmasından ötürü kliniklerde kolaylıkla kullanılabilecek bir ölçme değerlendirme aracı olduğunu söyleyebiliriz. Türk toplumunda hastalık algısında yeni bir farkındalık sağlayan Hastalık Biliş Anketi'nin farklı hastalıklarda ve yaş gruplarında incelenmesi gerektiğini düşünmekteyiz.Anahtar kelimeler: Hastalık biliş anketi, Türkçe sürüm, geçerlik, güvenilirlik.

ABSTRACTAYKUL A. Reliability and Validity Study of the Turkish version of Illness Cognition Questionnaire, Başkent University, Institute of Health Sciences, Pyhsiotherapy and Rehabilitation Program, Ankara, 2018. The aim of this study was to determine the validity and reliability characteristics of the `Illness Cognition Questionnaire'' by adapting the Illness Cognition Questionnaire to Turkish which was developed by Evers and Kraaimaat. After permission was obtained from the author two forward and one back translation method was applied. A total of 205 patients who had pain related to chronic musculoskeletal diseases were referred to the study from outpatient clinic at Başkent University Ankara Hospital Physical Therapy and Rehabilitation. In order to achieve test-retest reliability of the questionnaire, 81 patients were re-applied after 2 days. At the beginning of the study, the sociodemographic and clinical characteristics of the individuals were questioned. The McGill Pain Questionnaire (Short Form) was used for pain assessment. In order to test the validity, a short disease perception questionnaire, hospital anxiety and depression questionnaire were administered together with the Illness Cognition Questionnaire. Confirmatory Factor Analysis was used to assessing the construct validity of the Illness Cognition Questionnaire and convergent and divergent validities was evaluated by Pearson correlation analysis. Cronbach's alpha internal consistency and test-retest reliability coefficients were calculated to determining the reliability level of the questionnaire. According to the confirmatory factor analysis results, the factor loadings of the helplessness subscale ranged from 0.78 to 0.85, the acceptance subscale ranged from 0.58 to 0.85, and the perceived benefits subscale ranged from 0.73 to 0.79. Internal consistency coefficients of the questionnaire were found 0.92 for the helplessness subscale; 0.86 for the acceptance subscale; and 0.89 for perceived benefits subscale. The results of the analysis showed that there was a statistically significant positive correlation between the initial measurement of helplessness subscale and the retest helplessness subscale at 0.69 level. A statistically significant positive correlation of 0.46 between the first test and the retest of the acceptance subscale was determined. Also, the statistically significant positive correlation of 0.66 between the first test and the retest was determined for the perceived benefits subscale. The Turkish version of the Illness Cognition Questionnaire was found to be valid and reliable. We could say that the Illness Cognition Questionnaire is a measurement evaluation tool that might be easily used at the clinic related to the application period is short and easy to understand. We think that the Illness Cognition Questionnaire, which provides a new awareness of illness perception in Turkish society, should be examined in different diseases and age groups.Key words: Illness cognition questionnaire, Turkish version, validity, reliability.