Akademik ertelemenin bazı psiko-sosyal değişkenlere göre açıklanması ve gerçeklik terapisine dayalı akademik erteleme ile başa çıkma eğitim programının etkiliğinin sınanması

Abstract

Bu araştırmanın üç temel amacı bulunmaktadır. Birincisi, üniversite öğrencilerinin akademik erteleme davranışlarını akılcı olmayan inançlar, öz-yeterlik inancı, kendilik algısı ve olumsuz değerlendirilme korkusunun ne düzeyde açıkladığını incelemektir. İkincisi, üniversite öğrencilerinin akademik erteleme davranışlarının cinsiyete, öğrenim görülen fakülteye, sınıf düzeyine ve akademik başarıya göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemektir. Üçüncüsü ise, Gerçeklik terapisine dayalı akademik erteleme ile başa çıkmaya yönelik geliştirilen eğitim programının üniversite öğrencilerinin akademik erteleme sorunları üzerindeki etkililiğini belirlemektir. Araştırmada, betimsel çalışmaya yönelik işlemler `Çalışma-I`, eğitim programı uygulamaya yönelik işlemler ise `Çalışma-II` olarak adlandırılmıştır. Nedensel karşılaştırmalı desenin kullanıldığı Çalışma-I de araştırma grubunu, Karadeniz Teknik Üniversitesi'nin farklı fakültelerinde öğrenim gören 582 kız ve 429 erkek olmak üzere toplam 1011 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında, Çakıcı (2003) tarafından geliştirilen `Akademik Erteleme Ölçeği`, Türküm (2003) tarafından geliştirilen `Akılcı Olmayan İnanç Ölçeği`, Sherer ve arkadaşları (1982) tarafından geliştirilen ve Türkçe' ye uyarlaması Yıldırım ve İlhan (2010) tarafından yapılan `Genel Öz-Yeterlik Ölçeği`, Gilbert, Allan ve Trent (1991) tarafından geliştirilen ve Türkçe' ye uyarlaması Şahin ve Şahin (1992) tarafından yapılan `Sosyal Karşılaştırma Ölçeği`, Leary (1983) 'nin geliştirdiği ve uyarlama çalışması Çetin, Doğan ve Sapmaz (2010) tarafından yapılan `Olumsuz Değerlendirilme Korkusu Ölçeği` ve araştırmacı tarafından hazırlanan `Kişisel Bilgi Formu` kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS 15.00 programı kullanılmış olup bağımsız grup t testi, tek yönlü varyans analizi, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı Tekniği ve çoklu doğrusal regresyon analizi tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, akademik erteleme davranışının cinsiyete, sınıf düzeyine ve akademik başarıya göre farklılık gösterdiği, öğrenim görülen fakülteye göre anlamlı bir farklılık göstermediği ortaya çıkmıştır. Ayrıca, akademik erteleme ile akılcı olmayan inançlar ve olumsuz değerlendirilme korkusu arasında pozitif yönde, öz-yeterlik inancı ve kendilik algısı arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Akılcı olmayan inançlar, öz-yeterlik inancı, kendilik algısı ve olumsuz değerlendirilme korkusunun akademik erteleme davranışını yordadığı da bir diğer araştırma bulgusu olarak ortaya çıkmıştır. Yarı deneysel desenin kullanıldığı Çalışma-II de ise araştırma grubu, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi'nin çeşitli bölümlerinde ölçme aracının uygulandığı öğrenciler ve asılan ilanlara bireysel başvuru yapanlar arasından seçilen 36 öğrenciden oluşmaktadır. Seçilen öğrenciler deney (n=18) ve kontrol (n=18) gruplarına seçkisiz yolla atanmışlardır. Araştırmada ön-test, son-test ve izleme ölçümlü, deney ve kontrol gruplu 2x4'lük karışık desen kullanılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan akademik erteleme davranışı Çakıcı (2003) tarafından geliştirilen `Akademik Erteleme Ölçeği` ile ölçülmüştür. Deney grubuna 10 oturumluk Gerçeklik terapisine dayalı akademik erteleme ile başa çıkma eğitim programı uygulanırken kontrol grubuna herhangi bir program uygulanmamıştır. Son test ölçümü deneysel işlemin bitiminden bir hafta sonra, izleme ölçümleri ise uygulamaların bitiminden bir ve üç ay sonra gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizi için karışık desenler için iki yönlü varyans analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma bulguları, Gerçeklik terapisine dayalı akademik erteleme ile başa çıkma eğitim programının üniversite öğrencilerinin akademik erteleme davranışlarının azaltılmasında etkili olduğunu göstermiştir.Sonuçlar, kuramsal bilgiler ve yapılan araştırmalar bağlamında değerlendirilip tartışılmış, daha sonra yapılacak çalışmalar için araştırmacılara ve uygulamacılara önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Akademik Erteleme, Akılcı Olmayan İnançlar, Öz-Yeterlik İnancı, Kendilik Algısı, Olumsuz Değerlendirilme Korkusu, Gerçeklik Terapisi

This research have three main purposes. The first purpose is to investigate to what extent irrational beliefs, self-efficacy beliefs, self-perception and fear of negative evaluation explained the undergraduates' academic pracrastination behaviors. The second purpose is to determine whether undergraduates' academic pracrastination behaviors differentiate with regard to gender, faculty, grade and academic achievement. The third purpose is to determine the effectiveness of the training program, which is developed based on reality therapy for coping with academic procrastination, upon the undergraduates' academic procrastination problems. Procedures for the descriptive study are named as Study-I and procedures for the program implementation are named as Study-II in this research.Study group of the Study-I in which causal-comparative research design was used consisted of 1011 undergraduates (582 females and 429 males) studying in different faculties at Karadeniz Technical University. The data were collected with `Academic Procrastination Scale` developed by Çakıcı (2003), `Irrational Belief Scale` developed by Türküm (2003), `General Self-Efficacy Scale` developed by Sheer and colleagues (1982) and adapted into Turkish by Yıldırım ve İlhan (2010), `Social Comparison Scale` developed by Gilbert, Allan ve Trent (1991) and adapted into Turkish by Şahin ve Şahin (1992), `Fear of Negative Evoluation Scale` developed by Leary (1983) and adapted into Turkish by Çetin, Doğan ve Sapmaz (2010) and `Personal Information Form` prepared by the reseacher. In data analysis, SPSS 15.00 was used and the independent t test, one way ANOVA, Pearson Product-Moment Correlation Co-efficient and Multiple Linear Regression analysis techniques were applied. The results indicated that academic pracrastination behavior was differentiated according to gender, grade and academic achievement whereas there was not a significant difference according to the type of faculty. Furthermore, a significant relationship was found between academic pracrastination and irrational beliefs and the fear of negative evaluation in the positive way, self-efficacy beliefs and self-perception in the negative way. Another finding of the research was that academic pracrastination was predicted by irrational beliefs, self-efficacy beliefs, self-perception and fear of negative evaluation.Study group of the Study II in which quasi-experimental design was used consisted of 36 undergraduates who took the data collection instrument and were selected among those applying personally to the notices which were hung by the researcher at Karadeniz Technical University, Fatih Faculty of Education. The selected participants were randomly assigned to the experimental (n=18) and control (n=18) groups. Pre-test, post-test and 2x4 split-plot with follow-up measure and experimental and control groups were used in the research. Academic procrastination behavior which was the dependent variable of the research was measured with `Academic Procrastination Scale` developed by Çakıcı (2003). Whereas 10-session training program based on reality therapy for coping with academic procrastination was implemented to the experimental group, no program was implemented to the control group. Post-test measure was done after a week following experimental procedure and follow-up measures were done after one month and three months following the practices. Two-way analysis of variance for split plot was used in data analysis. The findings showed that the training program based on reality therapy for coping with academic procrastination had an effect on decreasing undergraduates' academic pracrastination behavior. The results were evaluated and discussed in the context of theoretical knowledge and previous research. Suggestions were provided for researchers and practitioners for further studies. Key Words: Academic Procrastination, Irrational Beliefs, Self-Efficacy Beliefs, Self-Perception, Fear of Negative Evaluation, Reality Therapy