Prehipertansif hastalarda yaşam tarzı değişikliği ve hipertansiyonu durdurmaya yönelik diyetin (DASH) etkisinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma; prehipertansif hastalarda yaşam tarzı değişikliklerinin ve DASH beslenme planının kan basıncına olan etkisinin belirlenmesi amacı ile yürütülmüştür. Araştırma; Antalya' da bir Devlet Hastanesi İç Hastalıkları Polikliniğine başvuran 20-64 yaş arası prehipertansiyon (1 haftalık kan basıncı izlemi sonucunda sistolik kan basıncı değerleri 120-139 mm Hg ve diastolik kan basıncı değerleri 80-89 mm Hg olan) tanısı almış, gönüllü olarak çalışmaya katılmayı kabul eden 32 birey (24 kadın, 8 erkek) üzerinde yürütülmüştür. Böbrek hastalığı olan, gebe ve emziklilik döneminde olan, kanser tanısı almış, vitamin/mineral desteği alan, haftada 150 dk'dan daha fazla fiziksel aktivite yapan bireyler çalışmaya alınmamıştır. Katılımcılar randomize olarak 3 gruba ayrılmıştır. 1. gruba (n=10) sadece sözel olarak yaşam tarzı değişiklik önerilerine ilişkin eğitim verilmiştir, 2. gruba (n=10) DASH diyeti verilmiştir, 3. gruba (n=12) ise DASH diyeti ile birlikte yaşam tarzı değişiklikleri önerilmiştir ve tüm katılımcılar 2 ay süresince takip edilmiştir. Araştırmaya katılan tüm bireylerin kan basıncı ölçümleri 1. ay ve 2. ay sonunda tekrarlanmıştır. Biyokimyasal bulgulardan açlık kan glikozu, düşük dansiteli lipoprotein (LDL) kolesterol, yüksek dansiteli lipoprotein (HDL) kolesterol, trigliserit (TG), kan üre azotu (BUN), kreatinin, alanin amintransferz (ALT), aspartat amintransferaz (AST), alkalen fosfataz (ALP), sodyum, potasyum, kalsiyum ve hematolojik değerler ise araştırmanın başlangıcında ve 2. ay sonunda alınmıştır. Çalışmada hastalara; kişisel özellikleri, yaşam tarzı alışkanlıkları ve hastalıklarına ilişkin bilgileri saptamak amacıyla anket formu uygulanmıştır. 24 saatlik besin tüketim formu araştırmanın başlangıcında, 1. ay sonunda ve 2. ay sonunda toplam 3 kez 3 günlük (2 günü hafta içi, 1 günü hafta sonu olarak) alınmıştır. Hastaların antropometrik ölçümleri alınmış, vücut bileşimleri ve fiziksel aktivite düzeyleri bulunmuştur. Çalışmada; hastaların yaş ortalaması 39.4±9.40 yıl olarak belirlenmiştir. Hastaların % 40.6'sında kalp damar hastalıkları, % 84.3' ünün ailesinde hipertansiyon görüldüğü belirlenmiştir. Hastaların % 28.2'sinin sigara içtiği; % 62.5'inin ise alkol tükettiği saptanmıştır. Araştırmaya katılan hastaların başlangıçtaki Beden Kütle İndeksi (BKİ) medyan değerlerinin 29.05(26.2-32.05) kg/m2, yağ oranı medyan değerinin ise % 35.35(29.9-40.35) olduğu belirlenmiştir. DASH diyeti önerilen grupta yer alan kadın katılımcıların 1.ay ve 2.aydaki sistolik kan basıncı (SKB) ölçümlerinin başlangıçtaki ölçümlere göre anlamlı düzeyde azaldığı belirlenmiştir. Aynı şekilde bu gruptaki kadın katılımcıların 2.aydaki diastolik kan basıncı (DKB) değerlerinin başlangıca göre anlamlı düzeyde azaldığı gözlenmiştir (p<0.05). DASH diyeti ve yaşam tarzı değişikliği önerilen gruptaki erkek hastaların başlangıçtaki DKB değerlerinin 1. ve 2.aydaki ölçümlere göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu; kadın hastaların ise hem SKB hem de DKB değerlerinin 2.ay sonunda anlamlı düzeyde azaldığı saptanmıştır(p<0.05). DASH diyeti önerilen grupta yer alan hastaların 1.aydaki diyet ile sodyum alımları ile SKB değerleri arasında pozitif yönde istatistiksel açıdan anlamlı bir korelasyon olduğu tespit edilmiştir (r=0.767, p=0.010). DASH diyeti grubunda bulunan tüm hastaların 2.ayda diyetle aldıkları potasyum (r=-0.780,p=0.008), magnezyum(r=-0.833,p=0.003), demir (r=-0.833,p=0.003) ve bakır (r=-0.793, p=0.006) ile SKB arasında negatif yönde istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. DASH diyeti önerilen grupta yer alan tüm hastaların başlangıçtaki bel çevresi (r=0.699, p=0.025) ve bel/boy oranı (r=0.654, p=0.040) ile SKB ölçümleri arasında pozitif yönde istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. DASH diyeti önerilen grupta yer alan tüm hastaların başlangıçtaki değerler ile karşılaştırıldığında 2. ay sonunda serum AST ve ALP değerlerinin düşüş gösterdiği, serum potasyum değerlerinin ise artış gösterdiği belirlenmiştir (p<0.05). DASH diyeti ve yaşam tarzı değişikliği önerilen grupta yer alan hastaların ise 2. ay sonunda açlık kan glikozu, TG, LDL-kolesterol, ALT, AST ve ALP değerlerinin düşüş gösterdiği; serum potasyum değerinin ise artış gösterdiği saptanmıştır (p<0.05). Sonuç olarak prehipertansiyonda DASH diyeti ya da DASH diyeti ile beraber yaşam tarzı değişiklikleri kan basıncının düşmesinde önemlidir.

The aim of the present study was to investigate the effect of life style modifications and DASH eating plan in patients with prehypertension. The study was conducted on 32 patients (24 females, 8 males) between the ages of 20-64 who were applied to 'Atatürk State Hospital, The Department of Internal Medicine' and diagnosed with prehypertension(defined as systolic blood pressure (SBP) 120 to 139 or diastolic BP (DBP) 80 to 89 mm Hg, based on over a week measurement.). Patients with kidney disease, diagnosed with cancer, who takes vitamin/mineral supplementation, exercise regularly (more than 150 minutes in a week) breastfeeding mothers and pregnants were not included in this study. For 8 weeks participants were randomly assigned to 3 groups; 1)advice only, 2) DASH eating pattern alone and 3) DASH eating pattern combined with life style modifications. Blood pressure measurements were repeated in the 4th and the 8th weeks. The serum values of the following biochemical parameters were determined: fasting blood glucose, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, hematological parameters, potassium, sodium, calcium, BUN(blood urea nitrogen), creatinine, alanine aminotransferase, aspartat aminotransferase, alkaline phosphatase. A questionnaire was applied to patients including demographic, life style and disease characteristics of the patients. Information about the nutritional status of the patients was gained through the 24-hour dietary food record questionnaire. Anthropometric measurements and body compositions of the patients were carried out and their physical activity levels were determined. The average age of the patients was found to be 39.4±9.40 years. The 40.6% of the patients had cardiovascular disease. The 84.3% of the parents had hypertension. The % 28.2 of the patients found to be smokers and %62.5 of the patients were consuming alcohol. The median value of the Body Mass Indexes (BMI) of the male and female patients were 29.05(26.2-32.05) kg/m2, and the median value of the body fat percentages of the patients were %35.35(29.9-40.35) at the beginning of this research. At the beginning of the research, it' s found that the median value of men's sistolic and diastolic blood pressure was 130(125-135)mmHg and 85(82.5-85)mmHg; and the median value of women's sistolic and diastolic blood pressure was 130(127.5-135)mmHg and 80(80-85)mmHg, respectively. The DASH diet significantly lowered sistolic and diastolic blood pressure in women (p<0.05). DASH eating pattern combined with life style modifications lowered both sistolic and diastolic blood pressure in women and just diastolic blood pressure in men(p<0.05). There was a positive and statistically significant correlation between sodium intake and sistolic blood pressure measurements (r=0.767, p=0.010). There was a negative and statistically significant correlation between potassium(r=-0.780,p=0.008), magnesium(r=-0.833,p=0.003), iron(r=-0.833,p=0.003) ve copper (r=-0.793, p=0.006) intake and sistolic blood pressure. There was a positive and statistically significant correlation between waist circumference and sistolic blood pressure (r=0.699, p=0.025). In conclusion for patients with prehypertension the DASH diet can lower blood pressure alone or combined with life style modifications.