Hayat bilgisi dersindeki kazanımların öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerine katkısına yönelik öğretmen görüşlerinin ve uygulamalarının incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ülkemizde değişen eğitim programları sonucunda önem kazanan yaratıcı düşünme becerisinin Hayat Bilgisi dersine ne ölçüde yansıdığını belirlemektir. Çalışmada ilkokul 1., 2. ve 3. sınıf öğretmenlerinin Hayat Bilgisi dersinde yaratıcı düşünme becerisinin kazandırılmasına yönelik yaptıkları çalışmalar, uyguladığı etkinlikler çeşitli değişkenlere bağlı olarak incelenmiştir. Bu araştırmada nitel ve nicel araştırma yöntemleri karma olarak kullanılmıştır. Araştırma 2012- 2013 eğitim-öğretim yılında Rize ve ilçelerinde görev yapan 1., 2. ve 3. sınıf öğretmenleriyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda anket formu geliştirilerek 120 sınıf öğretmenine uygulanmıştır. Araştırma kapsamında yarı yapılandırılmış bir mülakat formu geliştirilmiş ve 15 tane sınıf öğretmeniyle mülakat yapılmıştır. Hayat Bilgisi dersi programında yer alan yaratıcı düşünmeye yönelik kazanımların öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerine etkisinin belirlenmesine yönelik görüş anketi ve görüşme formu kullanılmıştır. Ayrıca öğrencilerde yaratıcı düşünme becerisini geliştirmek için sınıf öğretmenlerin sınıf içinde yaptığı uygulamaları ve öğrencilerin yaratıcı düşünme aktivitelerine katılım düzeyini tespit etmek amacıyla 8 sınıf öğretmeni gözlemlenmiş ve gözlem formu kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen nicel verilerin analizinde SPSS 17. 0 paket programı kullanılmış, analizlerde Mann Whitney U testi ve Kruskal Wallis testinden yararlanılmıştır. Gözlem ve mülakatlar yoluyla elde edilen veriler ise betimsel analiz, sürekli karşılaştırmalı analiz metodu ve doküman analizi ile analiz edilmiştir.Araştırmanın sonucunda, HBDP' da yer alan yaratıcı düşünmeye yönelik kazanımların öğrencilerin yaratıcı düşünme becerisine katkısı öğretmenlerin mezun olduğu alana bağlı olarak sınıf yönetimi, öğretim yöntem ve teknikleri ile öğretmen açısından anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür. Araştırmada öğretmenlerin yaratıcı düşünme becerisini kazandırmak için grupla çalışmayı tercih ettiklerini, öğretmenin aktif olması gerektiğini, en çok soru-cevap ve drama yöntemlerini kullandıklarını, önerilen etkinlikleri kısmen yaratıcı bulduklarını, farklı etkinlikler tasarlamak için kendilerini yeterli gördüklerini, farklı etkinlikler tasarladıklarını, kazanımların, araç-gereç ve materyallerin yeterli olmadığını ve pek çok sorunla karşı karşıya olduklarını dile getirmişlerdir. Araştırmada ayrıca öğretmenler öğrencilerin kendilerini rahatça ifade etmesine uygun ortamlar oluşturduğu; ancak farklı fikir ve ürünlerin ödüllendirilmediği bulgularına ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Yaratıcı Düşünme Becerisi, Kazanım, Etkinlik, Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı

The aim of this study is determining to what extend creative thinking ability which has gained importance after many changes in curriculum, reflects on social studies lesson. In this research the studies and implemented activities which were directed to creative thinking skills carried out by 1st, 2nd and 3rd grade classroom teachers in primary schools were analyzed depending on different variables.In this research qualitative and quantitative research methods were used compositely. The research was carried out with the teachers working in Rize and its towns during 2012- 2013 academic year. In accordance with the purpose of the research a questionnaire form was developed and implemented to 120 classroom teachers. Within the scope of the research a semi-structured interview form was developed and interviews were conducted with 15 classroom teachers. A questionnaire and an interview form were used to determine the impact of creative thinking attainments on students' creative thinking skills in social studies curriculum. Moreover 8 classroom teachers were observed and an observation form was used in order to improve students' creative thinking skills and determine the level of students' participations in the creative thinking activities and practices done by teachers. In the analysis of quantitative data gained in this research, SPSS 17.0 packaged software was used and in the analyzes, Mann Whitney U test and Kruskal Wallis test were benefited from. The data gained by means of observations and interviews were analyzed by means of descriptive analysis, continuous- comparative analysis, method and document analysis. At the end of the research, the contribution of creative thinking attainments to students' creative thinking skills in SSC (social studies curriculum) was observed differentiating significantly in terms of classroom management, teaching methods and techniques depending on from which department the teachers were graduated. In this research, teachers stated that they preferred group works, teacher's being active, question-answer drills and drama techniques and also they uttered that they found the suggested activities partly- creative, educational attainments and materials insufficient and they faced many problems, they believed themselves to be sufficient enough to design different activities and they designed different activities. In the research the findings also revealed that teachers designed proper environment for students to make them express themselves easily but different ideas and products weren't awarded.Key Words: Creative Thinking Skills, Attainment, Activity, Social Studies Curriculum