İlkokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının bazı değişkenler bakımından incelenmesi

Abstract

Okuma, insanların yaşamını zenginleştiren, onlara farklı ufuklar açan ve birçok alanda kullandığımız olmazsa olmaz becerilerden birisidir. Günlük yaşantımızda bile farkında olmadan birçok işimizi okuma becerisini kullanarak hallederiz. Sık sık kullandığımız bu becerinin amaçlarından birisi de okuduklarımızı anlayabilmektir. Hayatımızda önemli bir yeri olan okuma becerisi daha çok küçük yaşlarda kazanılmaya başlayan bir öğrenme alanıdır. Bu sebeple, okumak ilkokuldan itibaren çocuklara sevdirilerek öğretilmesi gereken bir beceridir.Çocuklar okuma becerisini ilkokuldan itibaren kazanmaya başlarlar. Daha sonrasında bunu alışkanlık haline getirebilmeleri için okumayı zevkli bir etkinlik olarak görmeleri önemlidir. Okuma becerisi, yapmayı ya da yapmamayı tercih edecekleri bir etkinlik olduğu için motivasyon, okumada etkili bir faktördür. Okuma motivasyonu yüksek olan bireyler okumaya daha çok zaman ayırmaktadırlar. Bu araştırma kapsamında, okuma motivasyonu çeşitli değişkenler açısından ele alınmıştır. Bu araştırmanın amacı, ilkokul 2, 3 ve 4. sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonlarını cinsiyet, sınıf ve sosyoekonomik düzey bakımından incelemektir. Araştırma, betimsel türde tarama modeline göre yapılandırılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin toplanması, analizi ve yorumlanmasında nicel ve nitel araştırma yöntemlerinden oluşan karma yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın deseni ise karma yöntem desenlerinden biri olan zenginleştirilmiş desendir. Araştırmanın evrenini 2013-2014 eğitim-öğretim döneminde Trabzon'da öğrenim gören ilkokul 2, 3 ve 4. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklemini ise aynı ilde öğrenim gören üç farklı okuldaki 2, 3 ve 4. sınıf olmak üzere toplam 769 öğrenci oluşturmaktadır. Okullar TÜİK' ten istenen veriler doğrultusunda öğrencilerin sosyoekonomik düzeylerine göre belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarını nitel verilerle desteklemek için örneklem grubundan 56 öğrenci ile görüşme yapılmıştır. Araştırma verileri Yıldız (2013) tarafından Türkçeye uyarlanan Okuma Motivasyonu Profili ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırma verileri SPSS paket programı ve betimsel analiz kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, öğrencilerin okumaya verdikleri değer sınıf ve cinsiyet değişkenlerinden etkilenirken, sosyoekonomik düzeyden etkilenmemektedir. 3. sınıf öğrencilerinin okumaya verdiği değer 4. sınıf öğrencilerine göre daha yüksektir. Kızların okumaya verdiği değer erkeklere göre daha yüksektir. Öğrencilerin okuyucu benlik algıları ve okuma motivasyonları sınıf, cinsiyet ve sosyoekonomik düzeye göre değişmektedir. Kızların okuyucu benlik algıları ve okuma motivasyonları erkek öğrencilere göre daha yüksektir. 3. sınıf öğrencilerinin okuyucu benlik algıları ve okuma motivasyonları, 4. Sınıf öğrencilerine göre daha yüksek çıkmıştır. Ayrıca 2. sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonları 4. sınıf öğrencilerine göre daha yüksektir. Üst sosyoekonomik düzeye sahip olan öğrencilerin okuyucu benlik algıları ve okuma motivasyonları alt ve orta sosyoekonomik düzeye sahip öğrencilere göre daha yüksektir. Görüşme sonuçlarına göre ise, öğrencilerin kitapları sınıf kitaplığından elde ettikleri, bilgilendirici türde metinleri okumayı hikaye türündeki metinlere göre daha az tercih ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin okuma motivasyonlarını artırmak için, öğrencilerin okuyacakları kitapları kendilerinin seçmeleri, farklı türde kitapların olduğu zengin sınıf kitaplıklarının oluşturulması gerektiği ve ailelerin de bu sürece katılmalarının faydalı olacağına dair öneriler sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Okuma, Motivasyon, Okuma Motivasyonu, Okuyucu Benlik Algısı, Okumaya Verilen Değer.

Reading skill, enriches people's lives, leading them to different horizons and is one of the essential skills we use in many areas. We take care of our daily lives, even using the reading skills for our many tasks without realizing it. One of the objectives of the skills that we often use is also to understand what we read. Reading skills, which has an important place in our lives is a learning area started to gain in more very young age. Therefore, it is a skill that must be taught endearingly to children from starting primary school.Children gain literacy skills from starting primary school. In the later process, in order to gain habit of reading, it is important that children regard reading as an enjoyable activity. Reading ability is an activity that they would prefer to do or not to do, and so motivation is an effective factor in reading. Individuals high reading motivation, devote more time to read. In this research, reading motivation are discussed in terms of different variables. The purpose of this research, is to examine reading motivation of the primary 2, 3 and 4th grade students in the terms of gender, class and socioeconomic status. Research is structured according to model of survey in the descriptive type. In the collection, analysis and interpretation of the data `mix method` which was a combination of quantitative and qualitative research methods was used. The pattern of research is enriched pattern one of the mixed methods. The population of the study consist of 2, 3 and 4th grade students being primary school in Trabzon in the period of 2013-2014. The sample consists of total of 769 students studying in the same province including class 2, 3 and 4 in three different schools. Schools are determined based on the students' socio-economic levels in accordance with the requested data from TSI. It was interviewed to support research results through qualitative data from the sample of 56 students. Research data is collected by scale of Motivation to Read Profile adapted Turkish language by Yıldız (2013). The data were analyzed using the SPSS program and descriptive analysis. According to the survey results, however students' value of reading is affected class and gender variables, students' value of reading is not affected by socioeconomic status. The value of reading of 3rd grade students is higher than 4th grade students. The value of reading of girls is higher than male students. Self-concept as reader and reading motivation of students variate depend on class, gender and socioeconomic status. Self-concept as reader and reading motivation of females are higher than self-concept as reader and reading motivation of males. Self-concept as reader and reading motivation of 3rd grade students are higher than self-concept as reader and reading motivation of 4th grade students. In addition, reading motivation of 2nd grade students is higher than the 4th grade students. Self-concept as reader and reading motivation of students having upper socioeconomic status are than self-concept as reader and reading motivation of students having lower and middle socioeconomic status. According to the interview results, students get books from class library and they prefer reading less expository texts rather than narrative texts. To enhance reading motivation of students, children should choose their own book; it should be created affluent class library having different types of boks and it will be useful to participate families in this process.Key Words: Reading, Motivation, Reading Motivation, Self-concept as a Reader, Value of Reading.