Branş değiştirerek ilköğretim matematik öğretmenliğine geçen öğretmenlerin geçiş sürecinde yaşadıkları: Öyküleyici bir çalışma

Abstract

Kişilerin ve toplumun gelişmesinde eğitimin önemi büyüktür. Eğitim, ancak, gerekli yeterliliklere sahip, nitelikli öğretmenler tarafından yapıldığında verimli olacaktır. Öğretmenlik mesleğinin genel yeterlilikleri olduğu gibi, öğretmenlikte her branşın da kendine ait özel alan yeterlilikleri vardır. Ülkemizde, istihdam sorunları nedeniyle, bazı branşlardaki öğretmenler, üniversitede aldıkları yan alan derslerine göre branş değiştirme hakkına sahiptirler. Bu değişiklikler ülkemizde sık sık yaşanmaktadır. Bu durumda, ortaokullara matematik öğretmeni olarak tayin olan öğretmenlerin, gerek özel alan yeterlikleri bakımından gerekse kendi mesleki tatminleri bakımından yaşadıklarının ortaya konması, alınması gereken önlemler açısından bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır. Çalışmanın amacı, branş değiştirerek ilköğretim matematik öğretmenliğine geçen öğretmenlerin geçiş süreçlerini anlatmak, bu süreçte karşılaştıkları sorunları ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, öğretmenlerin alan bilgisine, alanı öğretme bilgisine dair sorunlar, öğrenciye rehberlikte bulunma ve sınıf yönetimi konusunda yaşadıkları güçlükler, çevrenin ve idarenin branş değiştiren öğretmenlere bakış açısı ve branş değiştiren öğretmenlerin mesleki tatmin durumları öyküleyici araştırma yaklaşımıyla incelenmiştir.Öyküleyici araştırma yaklaşımına uygun olarak yürütülen bu çalışmada, veriler 2012-2013 bahar yarıyılı ve 2013-2014 güz yarıyılı içerisinde, Trabzon iline ait okullarda görev yapan, branş değiştirerek matematik öğretmenliğine geçen öğretmenlerden, mülakat, gözlem ve informal (ayaküstü) görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Verilerin analizinde, nitel veri analiz yöntemlerinden yorumlayıcı analiz kullanılarak, bulgular kısmı, her bir öğretmenin öykülerinin oluşturulması şeklinde düzenlemiştir.Katılımcı öğretmenlerin hepsinin daha önce görev yaptıkları okullar, il merkezine çok uzakta bulunan köy ya da ilçe okullarıdır ve öğretmenleri branş değişikliği yapmaya iten en önemli faktörün, daha merkezi bir yerde görev yapmak olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin çoğu, eski branşlarını daha çok benimsemelerine rağmen, yeni branşlarında da mesleki tatmin yaşadıklarını ya da zamanla yaşayabileceklerini belirtmektedirler. Yalnız bir öğretmen, yeni branşına adapte olmakta güçlük çektiğini, eski branşında mesleki tatmin durumunun çok daha fazla olduğunu belirtmiştir. Öğretmenler, genellikle öğrencilerin gelişimsel özellikleri bilmekte ve öğrencilere rehberlik etmektedirler. Çevrenin öğretmenler üzerinde olumsuz bir etkisi olmamasına rağmen, okul idareleri, bazı öğretmenlerin 7. ve 8. sınıf kademelerine girmelerini uygun görmemiştir.Bu araştırmada, öğretmenlerin geçiş süreciyle ilgili hiçbir hizmet içi eğitim almadıkları görülmüştür. Öğretmenler, program ve içerik bilgisini kendi ilgi ve imkanları doğrultusunda edinmişlerdir. Alan bilgisi bakımından, 5 ve 6. sınıf kademelerine giren öğretmenlerin de, 8. sınıf kademesine giren öğretmenlerin de zaman zaman güçlükler yaşadığı ortaya çıkmıştır. Katılımcı öğretmenler, alan bilgisinde sorun yaşadıklarında kaynak kitaplardan ya da öğretmen arkadaşlarından yardım aldıklarını belirtmiştir. Alanı öğretme bilgisi bakımından, öğretmenlerin bazılarının gerekli kritik matematiksel açıklamaları yapmadıkları, öğrencilerin öğrenme güçlüğü çekebileceği noktaları belirleyemedikleri, bazılarının da etkinlik sıralamalarını uygun oluşturmadığı dikkat çekmiştir. Öğretmenlerin çoğunun eski branşlarında daha çok mesleki tatmin duydukları, bu tür değişikliklerin mecbur kalınmadıkça yapılmaması gerektiğini düşündükleri ortaya çıkmıştır.

Education has an important role in development of individuals and public. It's necessary for education to be effective only when it is applied by the qualified teachers who have essential proficiencies for each branch. Because of the employment matters in our country, some teachers have the right to change their branches regarding the lessons they have as lateral branches at university. This kind of changings frequently happen in our country. In this circumstance, that Maths teachers in secondary schools reveal their experiences in respect to specific proficiencies and self-satisfaction of their jobs shows that it is necessary to take precautions.The purpose of this study is to explain the period of teachers changing their branches into Maths teaching in secondary schools and to reveal the problems encountered in this period.İn this study, carried out according to narrative research approach, the data during the period between second term of 2012-2013 and first term of 2013-2014 is gathered from the teachers changed their branches into Maths and working at the schools in Trabzon via interview, observation, informal discussions. In the analysis of data, the finding part is arranged for each teacher to narrate their stories by using the interpretive analysis method of the qualitative data analysis.Previous schools where participant teachers worked are located in the districts and villages of a specific town. It is observed that the most important factor for teachers to change their branches is to work in a central place. Most of the teachers adopted to their previous branches more indicate that they have occupational satisfaction at their new branches or they are likely to have.There is only one teacher who says that she has had some problems in adopting the new branch, and the former one was rich in Professional satisfaction. Teachers generally are aware of their students' developmental features and guide them. Although the circles of scholl don't have a negative effect on teachers, some school administratives don't let some teachers teach at the level of 7th and 8th degree.In this study, it has been seen that these teachers have no in-service training relating to branch changing period. These teachers acquire the information of context and program via their concern and opportunity. It has revealed that bot teachers teaching for 5th and 6th grade and the teachers teaching for 8th grade have occasionally problems in terms of content knowledge. Participant teachers state that when they have a problem in content knowledge, they apply to source books or some other teachers cannot demonstrate necessary crucial mathematical explanations, and cannot indicate the parts which students may find difficult and cannot apply the activities in the tight order. It is stated that most of the teachers have satisfactory Professional experiences in their former branches, and they think that these kind of shifts shouldn't be done unless it is necessary.