Tarihi mekân kullanımıyla ilgili tarih öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi: Trabzon örneği

Abstract

1970'lerle beraber teknolojik ve ekonomik açıdan gelişmiş dünyada, öğretmen merkezli ve öğrencinin pasif olduğu anlayıştan, öğrencinin sorguladığı, kanıt topladığı, yorumladığı ve sonuçlar çıkardığı aktif ve `öğrenci merkezli` bir anlayışa geçiş söz konusudur. Türkiye'de de özellikle son yıllarda bu yönde gelişmeler gözlemlenmektedir. Bu doğrultuda geliştirilen yaklaşımlar arasında tarihi mekânların ziyareti, öğrencilerin tarihin dağınık, karmaşık, zor ve sıkıcı yapısından sıyrılarak merak ettikleri ve ilgi duydukları bir alana dönüşmesine yardımcı olmaktadır. Tarih derslerinde tarihî mekân kullanımında öğretmen görüşleri incelenen bu araştırmanın amacı, tarih derslerinde tarihî mekân ziyaretlerinin tarih eğitiminin kalitesine ve yaratacağı sonuçlara olan etkilerinin neler olduğuna dair uygulamanın önemli bir faktörü olan öğretmenlerin görüşlerini kaydetmek ve bu yönde tarih müfredatının geliştirilebilirliğine katkı sağlamaktır.Bu çalışmada nitel araştırma yaklaşımı kullanılmıştır. Çalışma, 2013- 2014 eğitim-öğretim yılında alt yapısı iyi olan okullarda ve Trabzon merkez ve ilçelerinde görev yapan 9, 10, 11 ve 12. sınıf deneyimli tarih öğretmenleriyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda anket formu geliştirilerek amaçlı örneklem seçimi ile 43 tarih öğretmenine uygulanmıştır. Araştırma kapsamında ayrıca yarı yapılandırılmış bir mülakat formu geliştirilmiş ve gönüllü 10 tarih öğretmeniyle mülakatlar yapılmıştır. Anket verileri yüzde ve frekanslar kullanılarak analiz edilmiş olup, mülakat verileri ise içerik analizine tabi tutularak analiz edilmiştir. Araştırmada ulaşılan bulgulara göre tarih öğretmenlerinin tarih öğretimi süreçlerine tarihsel mekânlara ziyaretler düzenlemenin öğrencilerin öğrenmelerine katkılar sağlayacağı yönünde pozitif tutumlara sahip olduğu anlaşılmaktadır. Tarih öğretmenleri kısmen bu tür faaliyetler gerçekleştirmekte olup, bu ziyaretlerin planlanmasını, yürütülmesini engelleyen çok çeşitli faktörler mevcuttur. Araştırma sonuçlarına göre, içinde bulunulan bölgedeki tarihi mekânların tarih öğretim konularıyla bağdaşmaması, bu tür gezilerin zaman alıcı olması, maddi olanaksızlıklar, yasal formalitelerin uzun ve fazla olması, okul idaresinin bu gezilere sıcak bakmaması gibi faktörler öğretmeler tarafından dile getirilen en önemli sorunlardır. Araştırmada tarih öğretmenlerinin tarih öğretimi ve tarihi mekân ziyaretleri sürecinde çağdaş öğretim yöntem ve teknikleri ve öğretim materyallerinden kısmen yararlanabildikleri tespit edilmiştir. Araştırma sonunda tarihi mekân ziyaretlerini engelleyici faktörlerin ortadan kaldırılmasına ve tarih öğretiminin etkililiğinin artırılmasına yönelik çeşitli öneriler sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Tarih dersi, tarih öğretmeni, tarihi mekân ziyareti

In last thirty years there is a transformation in history education from teacher-centered approach which was supported by curriculum and textbooks to student-centered approach in which students collect evident, interrogate, interpret, evaluate and are active learners. In last few years similar improvements are being observed in Turkey too. In parallel to this approach visiting historical places was developed as a teaching method which helps students to make history as a field which is more interesting rather than being disorganized, complex, difficult and boring. In this vein, in this study, teachers' views were analyzed about visiting historical places produces what sort of effects on students. Aim of this study is to investigate teachers' views the usage of historical places in history teaching. It is also aimed to record history teachers' views who are important factors of practice and to examine their views about the effects of visiting historıcal places on the quality of history education via its results. Therefore, study aims to contribute to the development of history curriculum. In this study, qualitative research methods were utilized. The study was carried out with history teachers who work in Trabzon city center and its districts and teach at 9th, 10th, 11th and 12th grades in 2013-2014 academic year. A questionnaire was developed within the aim of the research and applied to 43 history teachers. In the study a semi-structured interview form was constructed and 10 volunteer history teachers were interviewed. Questionnaire data was analyzed by using frequencies and percentages, whereas interview data were processed by employing content analysis method. According to results of the study it found out that all teachers have positive attitudes towards visiting historical places and think that it contributes to students learning. Results show that teachers partly carry out this type of activities as there are many disabling factors in planning, practicing and evaluating of these visits. According to results, limited connection between topics of history lessons in schools and historical places in surrounding areas of school, time consuming feature of visits, financial difficulties, time taking and too much legal formalities, and limited support from school management were counted as some of the barriers by teachers about visiting historical places. In the study it was also determined that history teachers partly utilize modern teaching methods and techniques as well as materials during the visits of historical places. At the end of the study some suggestions were made to remove these preventive factors which affect visiting historical places negatively and to improve the effectiveness of history education.Key Words: History lesson, history teachers, visiting historical places.