Öğretmenlerde kişilik özellikleri, örgütsel sinizm ve iş doyumu

Abstract

İş doyumu bireyin işine karşı geliştirdiği en önemli tutumlardan biridir. Yüksek düzeydeki iş doyumu kişisel mutluluğa katkı sağlarken, düşük düzeydeki iş doyumu yabancılaşma ve ilgisizlik yanında, mesleki uyumsuzluğa ve psikolojik problemliliğe yol açabilmektedir. İşte yaşanan doyumsuzluk diğer kurum ve mesleklerde olduğu gibi eğitim örgütlerinde de düşük iş performansına, mesleğe dönük olumsuz tutumlara, çatışmalara ve duyarsızlaşmaya neden olabilmektedir. Eğitim kurumlarındaki iş doyumunu konu edinen araştırmaların en önemli figürü öğretmenlerdir. Öğretmenlerin iş doyumu yönetimle, okul kültürüyle, ilişkilerin niteliğiyle ve bazı psikolojik değişkenlerle bağlantılıdır. Bu çalışmanın temel amacı; öğretmenlerde kişilik özellikleri, örgütsel sinizm ile iş doyumu arasındaki ilişkileri incelemektir. Çalışmada ayrıca yaş, cinsiyet, medeni durum, hizmet yılı, kademe, branş, idari görev yapma, eğitim düzeyi, okul türü (resmi-özel) değişkenleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkiler de araştırılmaktadır.Araştırma grubu, Trabzon ilindeki özel ve resmi eğitim kurumlarında, farklı branşlarda görev yapan 500 (Kadın=239, Erkek=261) öğretmenden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu, Beş Faktör Kişilik Özellikleri, Örgütsel Sinizm ve İş Doyumu ölçekleri kullanılmıştır. Veri analizi için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı (PMÇKK), Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi, bağımsız t testi, tek yönlü ANOVA, Kruskall Wallis ve Mann Whitney U testleri kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, dışadönüklük kişilik özelliği ile örgütsel sinizmin bilişsel ve duyuşsal alt boyutlarının iş doyumunu anlamlı düzeyde yordadığını göstermiştir. Öğretmenlerin iş doyumu puanları yaş, cinsiyet, medeni durum ve eğitim düzeyine göre farklılık göstermemektedir. Özel ve resmi eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu puanları, ücret alt boyutunda anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır. Hizmet yılı bir-beş yıl arasında olan öğretmenler ile hizmet yılı daha fazla olan öğretmenlerin iş doyumunun ücret alt faktöründen aldıkları puanlar arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Okul öncesinde çalışan öğretmenlerin iş doyumları diğer kademelerde çalışan öğretmenlere oranla daha yüksek bulunmuştur. Araştırma bulguları literatür bulgularıyla paralellik göstermekledir. Bu bulgular literatür çerçevesinde yorumlanmıştır. Elde edilen veriler ışığında öneriler geliştirilmiştir.

Job satisfaction is one of the most important attitudes developed by individuals towards their jobs. High job satisfaction contributes to happiness while low job satisfaction can cause professional dissonance and to have psychological problems in addition to apathy and estrangement. The dissatisfaction experienced at work can lead to low job performance, negative attitudes towards the job, conflicts and insensibility in educational organizations as it does in other institutions and professions. Teachers are the most important figure of the researches related to job satisfaction in educational organizations. The job satisfaction of teachers is associated with the management, school culture, the quality of relationships and some psychological factors. The main purpose of this study is to examine the relationship between job satisfaction and organizational cynicism and personality traits of the teachers. The relationship between teachers' job satisfaction and some variables such as age, gender, marital status, seniority, grade, branch, administrative tasks, education level, type of school (public-private) are also investigated in this study. The research group consists of 500 teachers (Female= 239, Male= 261) working in different majors at public and private educational institutions in Trabzon. Personal Information Form, Five Factor Personality Traits, Organizational Cynicism and Job Satisfaction Scales were used in collecting the data. Pearson Product Moment Correlation Coefficient, multiple linear regression analysis, independent t test, one way ANOVA, Kruskal Wallis and Mann-Whitney U tests were used for data analysis. The results of study showed that extraversion personality traits and cognitive and affective sub-factors of organizational cynicism significantly predict job satisfaction. Teachers' job satisfaction scores were not differentiated in terms of age, gender, marital status and education level. The job satisfaction scores of teachers working in private and formal educational settings differed significantly in terms of wage sub-factor. It was found that there was a significant difference between wage sub-factor scores of teachers who have one-five years of seniority and more senior teachers' wage sub-factor scores. It was found that teachers' job satisfaction scores working at pre-school were higher than job satisfaction scores of teachers working at other grades. The findings are consistent with findings in the literature. These findings were interpreted in the framework of relevant literature. Some suggestions have been developed in light of the data obtained.