Ortaokul öğrencilerinin elektronik ders kitabı tasarım tercihlerinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin elektronik ders kitabı tasarım tercihlerini belirlemektir. Araştırmada yöntem olarak Morse tarafından önerilen karma yöntem araştırma tasarımı benimsenmiştir. Bu model, nicel yaklaşımın nitel yaklaşımdan önce uygulandığı ancak her iki yaklaşımın da baskın olduğu ardışık bir tasarım modelidir.Araştırma, Trabzon Ortahisar ilçesindeki iki ortaokulda öğrenim gören 257 öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırmanın ilk aşamasında e-ders kitapları tasarımına ilişkin kapsamlı bir literatür taraması gerçekleştirilmiş ve alan uzmanlarının görüşleri alınmıştır. İlgili sonuçlara dayandırılarak e-ders kitabı tasarım özelliklerini ve bu tasarım özelliklere ilişkin ortaokul öğrencilerinin tercihlerini belirlemeye yönelik 88 sorudan oluşan bir anket formu geliştirilmiştir. Ayrıca öğrencilerin anket maddelerini somut biçimde görebilecekleri farklı tasarım özelliklerine sahip ancak aynı içerikli üç e-ders kitabı geliştirilmiştir. Araştırma süreci, 6 haftası pilot uygulama ve 12 haftası asıl uygulama olmak üzere toplamda 18 hafta sürmüştür. Pilot uygulama sürecinde, veri toplama araçlarına ve e-ders kitaplarına son şekli verilmiştir. Asıl uygulama süresinde, öğrenciler e-ders kitabı teknolojileri hakkında bilgilendirilmiştir. Öğrencilerin geliştirilen e-ders kitaplarını incelemelerinin ardından anket formu uygulanmıştır. Anket formu, öğrencilerin veri toplama sürecinde, diğer öğrencilerden etkilenmemesi için aynı sınıf seviyesinde 13-14 öğrenciden oluşan, 24 grupla ve dört oturum şeklinde uygulanmıştır. Anketten elde edilen verileri desteklemek amacıyla uygulama sürecinde gözlem notları tutulmuş ayrıca 8 öğrenci ile mülakat gerçekleştirilmiştir. Anket ile toplanan veriler frekans ve yüzde değerleri hesaplanarak, mülakat ve gözlemlerden elde edilen veriler ise tema-kod tablosu oluşturularak betimsel olarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucu, ortaokul öğrencileri için e-ders kitabı tasarım kriterleri oluşturulmuştur. Bu kriterler; kapak, gezinme araçları, içerik ve sayfa yapısı, grafik ve çoklu ortam ögeleri, basılı kitaplar ile benzerlik ve kişiselleştirme araçlarına yönelik 70 maddeyi kapsamaktadır. Ortaokul öğrencileri için geliştirilecek e-ders kitaplarının tasarımında bu kriterlerin dikkate alınmasının, materyalin niteliğini artıracağı düşünülmektedir.

The aim of this study was to determine secondary school students' choice of design features for e-textbooks. Morse model has been adopted as a research method from mixed research approaches. This model is a sequential design model where qualitative approach is applied before quantitative approach but both approaches are dominant.The research was carried out with 257 students studying in two secondary schools in Ortahisar, Trabzon. In the first phase of the study, a comprehensive literature survey was carried out on the design of e-textbooks and the opinions of the field experts were obtained. Based on the related results, a questionnaire consisting of 88 questions was developed to determine e-textbook design features and preferences of secondary school students regarding these design features. Also, in this study, threedigital textbooks with different design features but with the same content were developed to be used by the students. The research process is 18 weeks in total, including 6 weeks of pilot and 12 weeks of main practice. In the pilot practice process, data collection tools and e-textbooks were given the final form. The students were then informed about digitaltextbook technology by researcher. After the students were able to review existing e-textbooks and adopt design elements, a questionnaire form was applied. The questionnaire was applied in the form of four sessions with 24 groups, consisting of 13-14 students at the same class level, so that students were not affected by the other students during the data collection process. In order to support the data obtained from the questionnaire, observation notes were kept during the implementation process and an in-depth interview was conducted with 8 students. The data collected by the survey were evaluated by calculating frequency and percent values, and the data obtained from interviews and observations were analyzed by creating a theme-code table.As a result of the research, the e-book design criteria for middle school students have been established. These criteria include cover, navigation tools, content and page structure, graphic and multimedia elements, printed books, similarity and personalization tools. It is thought that taking these criteria into consideration in the design of e-textbooks to be developed for secondary school students will increase the quality of the material.