Sınıf öğretmeni adaylarının okuma stratejilerini kullanma düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Eğitim sisteminin ve okulun önemli öğelerinden biri olan öğretmenler, her konuda olduğu gibi çocukların okumaya karşı tutumları ve okuduğunu anlamaya yönelik geliştirdikleri stratejiler konusunda da oldukça etkin rol oynamaktadır. Bu yüzden, `sınıf öğretmeni adaylarının okuma stratejilerini kullanma düzeyleri ne düzeydedir?` sorusuna yanıt aramak, araştırmanın amacıdır. Araştırma, tarama modelinde olup var olan durum yansıtılmaya çalışılmıştır. Bu model çerçevesinde; araştırmadan elde edilen verilerin toplanması, analizi ve yorumlanmasında karma yöntemin açıklayıcı ardışık deseninden yararlanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutundaki evrenini; Karadeniz Teknik Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ve Erzincan Üniversitesi Sınıf Öğretmenliği lisans programına kayıtlı olan bütün öğrenciler meydana getirmektedir. Araştırmanın çalışma evrenini, 4. sınıfta öğrenim gören 350 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın nitel boyutundaki çalışma grubunu ise 4. sınıfta öğrenim gören, gönüllü olan ve kolay ulaşılabilir durum örneklemesiyle seçilen 40 öğretmen adayı oluşturmaktadır.Araştırmanın nicel boyutunda; Karatay (2009) tarafından geliştirilen okumayı 'planlama', 'düzenleme' ve 'değerlendirme' 3 alt boyuttan oluşan `Okuma Stratejileri Bilişsel Farkındalık Ölçeği` kullanılmıştır. Analiz bulgularına göre, sınıf öğretmeni adaylarının okuma stratejilerini kullanma düzeylerinin Çöğmen (2009) verilerine göre 'sık sık kullanırım' aralığında olduğu ortaya konulmuştur. Bu aralık, sınıf öğretmeni adaylarının okuma stratejilerini kullanma düzeylerinin 'iyi' seviyede olduğunu göstermektedir. Okuma strateji kullanım düzeyleri; cinsiyet, akademik ortalama, öğrenim görülen üniversite, en çok okunan kitap türü ve lisans eğitiminde okuma stratejileriyle ilgili ders alma durumuna göre anlamlı farklılık göstermemiştir. Fakat sahip olunan kitap sayısına göre, ölçeğin okumayı 'planlama' alt boyutunda pozitif yönde anlamlı farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın nitel boyutunda öğretmen adaylarıyla yapılan görüşmeler ve yazılı görüş alma formundaki sorulara verdikleri yanıtlar, betimsel analiz yoluyla çözümlenmiştir. Elde edilen verilere göre, öğretmen adaylarının çoğunluğu, kendilerini 'dikkatli' okuyucu olarak tanımlamakta ve Amerika Kütüphane Derneği (ALA) sınıflandırmasına göre genelinin orta düzeyde okuma düzeyine sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Kullandıkları okuma stratejilerine bakıldığında; sessiz okuma, not alarak okuma ve etkili okuma stratejilerinde yoğunlaştığına ulaşılmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının büyük bir bölümünün lisans eğitiminde okuma stratejileriyle ilgili eğitim almadığı görülmüştür. Bu sonuçlar, nicel verileri desteklemektedir. Özellikle yazılı metinlerle öğrenmelerin yoğun olarak gerçekleştiği derslerde ve yanı sıra gizil öğrenmeleri destekleyecek şekilde örtük olarak 'okuma stratejileri eğitimi' verilerek sınıf öğretmeni adaylarının ve tüm öğretmen adaylarının strateji kullanımları artırılabilir.

Teachers, one of the most important elements of the educational system, have an extremely important impact on the strategy that students develop against reading, as in other areas. Therefore, it is the purpose of research to find the answer to the question 'what are the levels of use of reading strategies by classroom teacher candidates'?The research is in the survey model and the current situation has been tried to be reflected. Within the framework of this model; the derivation pattern of the mixed method was used in the collection, analysis and interpretation of the data obtained from the research. The quantitative research universe of the study is formed by all students enrolled in Karadeniz Technical University, Ataturk University, Eskisehir Osmangazi University and Erzincan University class teaching bachelor's degree program. The study universe of the research is composed of three hundred fifty teacher candidates who are educated in the fourth grade. The qualitative study group of the research is constituted of 40 teacher candidates who are studying in the 4th class and who are volunteers and selected by the easily accessible case sample. In the quantitative aspect of the research; The `Reading Strategies Cognitive Awareness Scale` consisting of the sub-dimensions of 'planning', 'editing' and 'evaluation' developed by Karatay (2009) was used. According to the findings of the analysis, it was revealed that the level of using the reading strategies of the class teacher candidates is moderate. Their reading strategy usage levels; gender, academic average, university at study, most read book type and reading strategies in undergraduate study did not show any significant difference. But according to the number of books owned; it was concluded that the scale showed a significant difference in the sub-dimension of 'planning'. The interviews made with the prospective teachers in the qualitative dimension of the research and the answers they gave to the questions on the interview form were analized through descriptive analysis. According to the obtained data, the majority of the teacher candidates define themselves as 'careful' readers and according to the American Library Association (ALA) classification, all teachers have a reading level in the middle level. Moreover, they concentrate on silent reading, note-taking reading and effective reading strategies. Moreover, it is seen that most of the teacher candidates did not receive training on reading strategies in undergraduate education. All of these results have been understood to support quantitative data. The use of strategies by class teachers and all teacher candidates can be enhanced by providing 'reading strategies training' implicitly in written texts and lessons learned intensively and in support of hidden learning.