Kalite güvence sistemlerinin Türkiye`deki yayılım sürecinin matematiksel ve betimsel modellerle incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışma Türkiye'de 1991 yılından bu yana Kalite Güvence Sistemleri'nin yayılımına ilişkin hem matematiksel hem de betimsel modellerin incelenmesine yöneliktir. Çalışma, 1991 yılından 2001 yılı sonuna kadar Kalite Güvence Sistemleri'ni benimseyen 3125 örgüte ait verilerin analizine dayalıdır. Analiz sonuçlarına göre, Türkiye'de TÜSİAD ve Kalder gibi sivil toplum kuruluşlarının, medyanın ve danışmanlık şirketlerinin oluşturduğu dışsal baskılar ve özellikle taklitçilik biçiminde çıkan içsel faktörler sonucunda Kalite Güvence Sistemleri 1990'lı yıllar boyunca istatistiki olarak anlamlı bit yayılım göstermiştir. Ancak, analiz sonuçları ayrıca, Kalite Güvence Sistemleri'ni benimseyen örgüt sayısında bir doygunluk noktasına ulaştığını da göstermektedir. Çalışmada, 2001 yılında yasana krizle birlikte, sistem belgesi alma maliyetlerinin artması ve Güvence Sistemleri yerine CE logosunun önem kazanması gibi nedenlerle Kalite Güvence Sistemleri'nin yayılımının gelecek yıllarda önemli bir düşüş göstereceği öngörülmektedir. Çalışmada ayrıca, yeniliklerin yayılımına ilişkin farklı matematiksel ve betimleyici modellerin birbirlerini bütünleştirdiği gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Yeniliklerin Yayılımı Kalite Güvence Sistemi İSO 9000 Kalite Güvence Standartları Eşbiçimlilik II

SUMMARY The aim of this study is to focus on the diffusion of the Quality Assurance Systems in Turkey through an analysis of both mathematical and descriptive models. The Study is based on the employed analysis of 3125 organizations that have Quality Assurance Systems since 1991 to and including 2001. The concluding analysis shows that the Quality Assurance Systems have accomplished a statistically meaningful diffusion in the 1990's, due to both external pressure and especially due to internal factors that arose as imitations that were created in Turkey by civilian oriented organizations like TUSİAD and Kalder, the mass media, and consulting agencies. At the same time, the concluding analysis also points to the fact that there is a saturation in the number of organizations that employ the Quality Assurance Systems. This study supports the impact of factors such as the economic crisis in Turkey that began in 2001, the rising cost of the Quality Assurance System certificate, and the growing importance of the CE logo instead of the Assurance Systems in the years to come. Finally, it has been observed that various mathematical and descriptive models related to the diffusion of innovations all supplement each other. Key Terms Diffusion of Innovations Quality Assurance Systems ISO 9000 Quality Assurance Standards Isomorphism III