Ovaryum kanserinde sağkalım ve hastalıksız yaşam süresine etki eden prognostik faktörler

Abstract

ÖZET Epitelyal ovaryum kanseri olgularında hastalıksız yaşam ve sağkalım süresine etki eden prognostik faktörleri belirlemek amacı ile 1982 - 1995 tarihleri arasında İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dab'na başvuran ve epitelyal ovaryum karsinomu tanısı ile primer cerrahi tedavi uygulanan 187 olgu çalışma kapsamına alındı. Hastaların median yaşı 50 (19-82) ve median takip süresi 20 ay (6-156 ay) idi. Takip süresi içerisinde 77 (%41.2) hastanın öldüğü ve 46 (%24) olguda ise nüks saptandığı belirlendi. Bu bulgulara göre 5 yıllık toplam sağkalım %33.9 ve 5 yıllık toplam hastalıksız yaşam süresi ise %29.9 olarak olarak belirlendi. Tek değişkenli analiz yapıldığında, prognostik değişkenlerden, vaş. evre, ascite mevcudiyeti, periton sitolojisi ve primer cerrahi tedavi sırasmda geride kalan tümör miktarının hem hastalıksız yasam süresini hem de saykalımı belirledikleri saptandı. Çok değişkenli analiz yapılıp. tüm olgular incelendiğinde primer cerrahi tedaviden sonra geride kalan rezidü tümör miktarı ve grade: erken evrede bulunan olgularda sadece grade ve geç evrede ki olgularda ise evre ile primer cerrahi tedavi esnasmda geride kalan tümör miktarı sağkalım süresini belirleyen bağımsız prognostik faktörler olarak belirlendi. Çok değişkenli analizde hastalıksız yaşam süresini belirleyen prognostik faktörler ise, hem olguların tümü değerlendirildiğinde hem de geç evredeki olgularda primer cerrahi tedavi sırasında geride kalan tümör miktarı olarak saptandı. Erken evre ovaryum tümörlerinde ise saptanan prognostik faktörlerden hiçbiri bağımsız olarak hastalıksız yaşam süresini belirleyemedi. Preoperatif serum CA 125 değerlerinin hastalığın evresi ile ilişkili olduğu saptanmakla birlikte ne sağkalım süresini ne de hastalıksız yaşam süresini belirleme de yeterli olmadığı saptandı. Post-operatif primer kemoterapi süresi içerisinde ki en düşük serum CA125 seviyesinin geride kalan rezidü tümör miktarı ile korrele olduğu, sağkalım ve hastalıksız yaşam sürelerini belirleyen prognostik bir faktör olduğu belirlendi `Second look` laparatomıde tümör pozitifliği ve geride kalan rezidü tümör miktarı tek değişkenli analiz ile sağkalım ve hastalıksız yaşam süresini belirleyen ileri derecede anlamlı bir prognostik faktör olarak saptandı. Çok değişkenli analiz ile primer cerrahi tedavide elde edilen prognostik değişkenlerden geride kalan tümör miktarı, periton sitolojisi ve hasta yaşının `second look` laparatomi de tümör mevcudiyetim belirleyen bağımsız prognostik faktörler olduğu saptandı. Sonuç olarak, primer cerrahi tedavide geride kalan tümör miktarı sağkahmı direk olarak etkileyen en değerli prognostik faktör olarak saptanmıştır. Bu nedenle, özellikle ileri evre ovaryum kanserlerinde her türlü risk gözönüne alınarak primer cerrahi tedavi sırasında rezidü tümör bırakılmamasına çalışılmalıdır. Anahtar Kelimeler : Epitelyal ovaryum karsinomu, Hastalıksız yaşam süresi, Sağkalım, Prognostik faktörler

46 ABSTRACT PROGNOSTIC FACTORS THAT EFFECT SURVIVAL AND DISEASE FREE SURVIVAL IN EPITHELIAL OVARIAN CARCINOMA In order to determine prognostic factors that effect survival and disease free survival in patients with epithelial ovarian carcinoma,. 187 women who had primary cytoreductive surgery between 1982 and 1995 in I.U. Cerrahpaşa Faculty of Medicine, Department of Obstetrics and Gynecology comprises the study. Median age of the patients was 50 (19-82) and median period of follow-up was 20 months (6- 156 months). It was observed that 77 (41.2%) patients had died and 46 (24%) patients had a relapse during the study period. So that 5 year survival and 5 year disease-free survival were calculated as 33.9% and 29.9%, respectively. Age, stage, ascites, peritoneal cytology, and residual tumor at the primary operation were significant prognostic variables determining both survival and disease free survival by univariate analysis. However, when all the patients were evaluated by a multivariate analysis, residual tumor at the primary operation and grade were observed as significant prognostic variables determining survival, whereas only grade was observed as significant in early stage patients and both FIGO stage and residual tumor at primary operation were significant in late stage patients. Residual tumor at the primary operation was the only significant prognostic factor determining disease-free survival when late stage and total patients were evaluated by a multivariate analysis. None of the prognostic factors were found significant when the disease free survival of the patients with early stage disease were evaluated by a multivariate analysis. By a regression analysis, even though preoperative serum CA125 levels were correlated with the stage of the disease, they were neverthless away from estimating neither survival nor disease free survival. However the lowest serum CA 125 values during the primary chemotheraphy, not only were observed to be correlated with the residual tumor at the primary operation, but also were significant prognostic parameters determining both survival and disease free survival. Residual tumor positivity and size at the `second look` laparotomy were observed as one of the most significant prognostic parameters determining both survival and disease free survival in patients with epithelial ovarian carcinoma by a univariate analysis. Significant prognostic parameters that were obtained at the primary operation determining the tumor at the `second look` operation were peritoneal cytology, age and residual tumor at the primary operation As a result, the highly significant prognostic parameter determining survival was observed as residual tumor at the primary operation. Therefore, every attempt should be made in order to decrease the residual tumor at the initial operation. Keywords : Epithelial ovarian carcinoma, Disease-free survival, Survival, Prognostic factor.