Bakteriyel ve viral menenjitli çocuklarda beyin omurilik sıvısı ve plazmada tümör nekroz faktör-alfa, interlökin-1, beta ve solubl intersellüler adezyon molekülü-1 düzeyleri

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, proinflamatuvar smokinlerden TNF-a ve İL- ip ile adezyon moleküllerinden sICAM-1' in menenjitin patofîzyolojisindeki yeri ve önemi araştırılmıştır. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, İnfeksiyon Hastalıkları, Klinik immünoloji ve Allerji Bilim Dalı'nda 1994 - 1996 yıllan arasında yatırılarak bakteriyel veya viral menenjit tanılan alan, yaşlan 2 ay- 12 yaş arasında değişen 19'u erkek, 29 çocuk çalışmaya alınmıştır. Kontrol grubu olarak febril veya afebril konvülsiyon geçiren, yaşlan 3 ay - 12 yaş arasında değişen, 6'sı kız 17 hasta seçilmiştir. İlk başvuru sırasında hem hasta hem de kontrol grubundan hemogram, CRP ve eritrosit sedimentasyon hızı için kan; TNF-a, İL- ip ve sICAM-1 tayini için plazma; kültür, biyokimyasal tetkikler ve yine TNF-a, İL- ip ve sICAM-1 tayini için BOS örnekleri alınmıştır. Bakteriyel menenjitli hastalardan antibiyotik tedavisinin 3 veya 4. günü, viral menenjıtlı hastalardan ise izlemlerinin 6 veya 7. gününde (konvelesan dönem) tekrar hemogram, CRP ve eritrosit sedimentasyon hızı için kan; TNF-a, İL- ip ve sICAM-1 tetkiki için plazma ve BOS, ayrıca biyokimyasal tetkikler ve bakteriyel menenjitli olgulardan küttür için BOS örnekleri alınmıştır. Sitokinler ve sICAM-lELISA yöntemi ile çalışılmıştır. İlk başvuru sırasında bakteriyel menenjitli hastaların 4'ünde (%28.6) TNF-a, 6'sında (%42.8) IL-ip ve 7'sinde (%50) sICAM-1 plazmada yüksek bulunmuştur. İlk plazma örneklerinde TNF-a ile IL-ip (p=0.004) ve TNF-a ile sICAM-1 (p=0.02) arasında pozitif korelasyon saptanmıştır. İlk ve 2. plazma TNF-a, IL-lp ve sICAM-1 değerleri arasında ileri derecede anlamlı fark olduğu görülmüştür (sırası ile p=0.001, p=0.0019, p=0.001). Tedavi sonrası plazma sICAM-1 konsantrasyonlarının ortalaması ilkine göre %46 oranında azalmıştır. Aym anda alınan TNF-a ve IL-lp değerlerine göre 2. plazma sICAM-1 değerlerinin yüksek olarak devam etmesi, bir inflamasyon göstergesi olarak sICAM-1'in, TNF-a ve EL- ip 'dan daha hassas bir parametre olarak kullanılabileceğini düşündürmektedir. Bakteriyel menenjitli hastaların tümünde (%100) BOS TNF-a, IL-ip ve sICAM-1 seviyeleri artmıştır. Bu değerlerin hepsi BOS'da belirgin olarak plazmadan daha yüksek 90bulunmuştur. İlk BOS örneklerinde protein düzeyi ile BOS TNF-a ve İL- ip düzeyleri arasında pozitif korelasyon (sırasıyla p=0.016, p=0.006) saptanmasına rağmen, BOS protein değeri ile BOS sICAM-1 değeri arasında korelasyon bulunamamıştır (p=0.1). Ayrıca BOS sICAM-1 ile IL-lp ve TNF-a düzeyleri (sırasıyla p=0.004, p=0.000), BOS TNF-a ile IL-ip düzeyleri arasında pozitif korelasyon (p=0.001) vardır. BOS TNF-a, IL-lp ve sICAM-1 konsantrasyonları ile aynı parametrelerin plazma seviyeleri arasında pozitif korelasyon bulunmuştur. Bakteriyel menenjitli hastaların ilk ve 2. BOS TNF-a, IL-ip ve sICAM-1 değerleri arasında çok ileri derecede fark olup, 2. değerler daha düşüktür. Ancak 2. BOS örneklerinde gözlenen sICAM-1 seviyesindeki düşüş, sitokin seviyelerindeki düşüşden daha yavaş ve az olduğundan, smokinlerden farklı olarak BOS sICAM-1 ölçümü, prognostik değerlendirmede daha hassas bir parametre olarak kullanılabilir. Viral menenjitli hastaların ilk başvurulan şuasında plazma TNF-a, IL-ip ve sICAM-1 değerleri normal sınırlar içindedir. Plazma TNF-a, İL- ip ve sICAM-1 değerleri kendi aralarında korelasyon göstermemektedir. İlk ve 2. plazma sICAM-1 ortalamaları arasında çok ileri düzeyde fark olmasına rağmen (p=0.0007), ilk ve 2. plazma TNF-a ve IL-lp ortalamaları arasında fark saptanmamıştır (sırasıyla p=0.068, p=0.87). Viral menenjitli hasta grubunda TNF-a seviyesi 7 (%46.6), IL-ip düzeyi 8 (%53.3) ve sICAM-1 seviyesi ise 14 (%93.3) hastanın ilk BOS örneklerinde yüksek bulunmuştur. BOS DL-ip ortalaması BOS TNF-a ortalamasından daha fazladır. Bu sonuç, çocuklarda viral menenjitin başlangıcındaki inflamatuvar olayların bakteriyel menenjitten farklı olduğunu düşündürmektedir. Bakteriyel menenjitli olguların tersine, viral menenjitli hastalarda ilk BOS protein düzeyi ile ilk BOS IL- ip ve sICAM-1 seviyeleri arasında pozitif korelasyon saptanmıştır (sırasıyla p=0.001, p=0.003). Ayrıca ilk BOS sICAM-1 düzeyi ile ilk BOS TNF-a ve IL-ip seviyeleri arasında pozitif korelasyon vardır. 2. BOS TNF-a, IL-ip ve sICAM-1 ortalamaları ilkinden anlamlı olarak düşük bulunmuştur, (sırasıyla p=0.002, p=0.0007, p=0.001). Bakteriyel ve viral menenjitli hastalar karşılaştırıldığında kan lökosıt ve eritrosit sedimentasyon hızı arasında çok ileri düzeyde fark saptanmıştır. Her iki grubun 2. plazma örnekleri karşılaştırıldığında 2. plazma sICAM-1 değerleri arasında fark olmasına rağmen (p=0.0019), 2. plazma TNF-a ve IL-ip değerleri arasmda fark bulunmamıştır. Ayrıca hem ilk plazma hem de ilk BOS TNF-a, IL-ip ve sICAM-1 değerleri arasında ileri derecede fark olduğu görülmüştür. Bu iki grup arasında 2. BOS protein, TNF-a, IL-ip ve sICAM-1 konsantrasyonları arasında da anlamlı fark saptanmıştır (sırasıyla p=0.0028, p=0.0046, p=0.0021, p=0.0004). 91BOS'un biyokimyasal özellikleri, hücre sayısı ve sitokin düzeyleri bakteriyel ve viral menenjitin ayırıcı tanısında her zaman yardıma olamamaktadır. Sitokinlerden farklı olarak menenjit sırasında BOS 'da artan sICAM-1 düzeyleri, bakteriyel ve viral menenjitin ayırıcı tanısında yardımcı olabilecek hassas bir parametredir. BOS sICAM-1 seviyesinin menenjit seyri boyunca izlenmesi, hastalığın prognostik değerlendirmesinde önemli olabilir. 92