Glokomlu ve glokomsuz psödoeksfoliasyon sendromlu olgularda kornea endoteli bulgularının speküler mikroskopi yöntemi ile değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada tek ve iki yanlı glokomlu ve glokomsuz psödoeksfoliasyon (PSX) sendromlu olguların speküler mikroskopik kornea endotel bulguları, kendi aralarında, primer açık açılı glokomlu ve normal olgular ile karşılaştırmıştır. 18'i tek yanlı 25 PSX sendromlu olgunun 42 gözü, tek yanlı PSX sendromlu olguların 11 karşı gözü, 13'ü tek yanlı 22 kapsüler glokomlu olgunun 28 gözü, tek yanlı kapsüler glokomlu olguların 12 karşı gözü, 20 primer açık açılı glokomlu olgunun 37 gözü ve 32 normal olgunun 32 gözü çalışma kapsamına alınmıştır. Tüm gözlerde speküler mikroskopi ile hücre yoğunluğu(d), ortalama hücre alanı (a), endotel katmanında 500 Jm2'den daha geniş hücrelerin tüm hücrelere % oranı (p), varyasyon katsayısı (vk) ve hücrelerin alanlarına göre % dağılımları incelenmiştir. PSX sendromlu olgularda varyasyon katsayısı normal olgulara göre anlamlı derecede yüksek olarak saptanmıştır (pvkpsx-nor= 0.000). Diğer parametreler ise normalden bir fark göstermemiştir. Kapsüler glokomlu olgularda, normal, PSX sendromlu ve glokomlu olgulara göre hücre yoğunluğu anlamlı derecede düşük, ortalama hücre alanı büyük ve 500 Jm2'den daha geniş hücrelerin tüm hücrelere % oranı daha fazla bulunmuştur (pdkap- nor=0.000, pdkap-psx=0.012, pdkap-glo= 0.000; pakap-nor=0.000, pakap-psx=0.026, pakap-glo= 0.000; ppkap-nor= 0.000, Ppkap-psx=0.049, Ppkap-glo= 0.000). Kapsüler glokom grubunda varyasyon katsayısının normal olgulara göre anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır (pukkap-nor=0.033). Primer açık açılı glokomlu olgulara ait parametreler normale göre farklı bulunmamıştır. 66Tek yanlı PSX sendromlu olguların karşı gözlerine ait varyasyon katsayısı değerleri, normale göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (pVkPsx kar-nor=0.000). Tek yanlı kapsüler glokomlu olguların karşı gözlerine ait hücre yoğunluğu, ortalama hücre alanı, 500 um2'den daha geniş hücrelerin tüm hücrelere % oranı ve varyasyon katsayısı değerleri normale göre anlamlı derecede farklı bulunmuştur (p^kap kar-nor=0.023; pakap kar-nor=0.019; ppkap kar-nor=0.012; pvkkap kar-nor=0.000). Tek yanlı PSX sendromlu ve kapsüler glokomlu olguların karşı gözleri ile klinik olarak PXM gözlenen tutulumlu gözleri arasında hiç bir parametre yönünden fark bulunmamaktadır. Sonuç olarak çalışmamızda PSX sendromlu gözlerde kornea endotelinde normale göre önemli bir sayısal azalma olmamakla birlikte polimegatizmin arttığı gösterilmiştir, bu bulgu PSX sendromunda morfolojik değişimlerin sayısal değişimlerden daha önce ortaya çıktığını düşündürmektedir. Kapsüler glokomlu gözlerde ise hücre yoğunluğunun düştüğü ve hücrelerde polimegatizmi PSX sendromlu gözlere göre düşüren oldukça yaygın ve homojen bir büyüme olduğu saptanmıştır. Kapsüler glokomlu gözlerdeki bu değişimler ise PSX sendromu ve glokomun kornea endoteli üzerindeki beraber etkileri ile açıklanabilir.Tek yanlı PSX sendromlu ve kapsüler glokomlu olguların karşı gözleri, klinik tutulumlu gözleri ile aynı kalitatif ve kantitatif özellikleri göstermektedirler. Bu bulgular PSX sendromunun iki yanlı bir hastalık olduğu ve erken bulgularının görünürde normal olan gözlerini etkilediği fikrini desteklemektedir. Primer açık açılı glokomlu gözlerde kornea endotelinde hiçbir parametre yönünden normale göre bir fark saptanamazken, unilateral kapsüler glokomlu olguların glokomlu olan karşı gözlerindeki sayısal ve morfolojik değişiklikler, bu gözlerin de kapsüler glokomlu olarak ele alınması gerektiğini göstermektedir. PSX sendromlu olgularda intraoküler cerrahi öncesi ve sonrası kornea endotelinin speküler mikroskopik değerlendirmesi en uygun ameliyat yönteminin 67saptanması ve izlem yönünden büyük önem taşımaktadır. Tek yanlı olgularda karşı gözün de aynı bakış açısı ile ele alınması gerekmektedir. Kapsüler glokomlu olgularda cerrahi risk çok daha fazla olduğu için speküler mikroskopi incelemesinin öneminin daha da arttığı düşüncesindeyiz. Kısaltmalar: psx: psx sendromu psx kar: tek yanlı psx sendromlu olguların karşı gözleri kap: kapsüler glokom kap kar: tek yanlı kapsüler glokom olguların karşı gözleri glo: primer açık açılı glokom nor: normal 68

SUMMARY In this study, specular microscopic corneal endothelium findings of eyes with pseudoexfoliation syndrome with or without glaucoma, primary open angle glaucoma and normal eyes were examined arid compared with each other. A total of 151 eyes which consist of 42 eyes of 25 patients with PSX syndrome,18 of whom are affected unilaterally and 11 fellow eyes of them, 28 eyes of 22 cases with capsulare glaucoma, 13 of whom are affected unilaterally and 12 fellow eyes of them, 37 eyes of 20 patients with primary open angle glaucoma and 32 eyes of 32 normal cases were included in the study. Cell density (d), mean cell area (a), percentage of the cells larger than 500 (Jm2 (p), coefficient of variation in cell size (v) and the distribution of cells according to their sizes were evaluated with a specular microscope in all of the eyes. The endothelium of the eyes with pseudoexfoliation syndrome showed significantly higher coefficient of variation than did the normal eyes (pupsx-nor=0.000). The other parameters did not show any significant difference from those in the normal group. Comparing the eyes with capsulare glaucoma with the eyes in the normal, PSX syndrome and primary open angle glaucoma groups, there was a significant reduction in the cell density, increase in the mean cell area and the percentage of the cells larger than 500 Jjm2 (pdcap-nor=0.000, pdcap-psx=0.012, pdcap-glo=0.000; pacap- nor=0.000, pacap-psx=0.026, pacap-glo= 0.000; ppcap-nor=0.000, ppcap-psx= 0.049, ppcap-glo=0.000). The coefficient of variation in the capsulare glaucoma group were found to be significantly higher than that in the normal group (pukap-nor= 0.033 ). The endothelium of the primary open angle glaucoma and the normal group groups showed no significant differences concerning any of the parameters. 69Coefficient of variation of the fellow eyes of unilaterally affected patients with PSX syndrome were significantly higher than that of the normal group (pvkpsx fell- nor=0.000). The endothelium of the fellow eyes of the unilaterally affected capsulare glaucoma cases showed significant differences compared with those of the normal cases (pdcap fell-nor=0.023; pacap fell-nor=0.019; ppcap fell-nor=0.012; pvcap fell- nor= 0.000). The fellow eyes of the patients with PSX syndrome with and without glaucoma did not show any differences concerning the four parameters. In conclusion, we indicate that the eyes with PSX syndrome manifest a significant polimegetism when compared with the normal cases, although the cell density has shown to be in the normal range suggesting that that the morphologic changes might reveal before the changes in the cell density. The endothelium of the capsulare glaucoma cases showed a significant reduction in the cell density and quite a homogeneous enlargement in cell size which in turn might decrease the polimegetism. These changes in the eyes with capsulare glaucoma could be explained by the combined effects of PSX syndrome and glaucoma on the corneal endothelium. The fellow eyes of the unilateral PSX cases with or without glaucoma show essentially the same qualitative and quantitative changes with their clinically affected eyes.These results support that PSX syndrome is a bilateral disease in which the early signs affect the apperently normal eyes. The endothelium of the patients with primary open angle glaucoma did not show any significant difference concerning any of the parameters from those in the normal group. Thus the similarity of corneal endothelial changes of both eyes of the capsulare glaucoma cases where in our study both eyes have glaucoma, suggest that the fellow eyes should be accepted as capsulare glaucoma as well. Our study indicates the importance of corneal endothelial specular microscopic evaluation before and after intraocular surgery in the patients with PSX syndrome in 70either determining the optimal surgical procedure or clinical follow-up. The apparently unaffected eyes of the cases with unilateral PSX syndrome with or without glaucoma should be handled in the same manner with their fellow eyes. We think that the importance of specular microscopic evaluation is greater in the capsulare glaucoma cases in whom the corneal endothelium is surgically under much more risk. Abbreviations: psx: psx syndrome psx fell: fellow eyes of the unilateral patients with psx syndrome cap: capsular glaucoma cap fell: fellow eyes of the unilateral capsular glaucoma patients glo: primary open angle glaucoma nor: normal 71