Parkinson hastalığında dopaminerjik tedavinin görsel uyandırılmış potansiyeller üzerine etkisi

Abstract

ÖZET Son yirmi yıldır parkinson hastalığında bazal ganliyonlarda bilinen nigrostriyatal dopaminerjik yetersizliğin ötesinde genel bir dopaminerjik işlev bozukluğu olduğu düşünülmektedir. Çalışmaların bir kısmında bu genel dopaminerjik işlev bozukluğu içinde multisinaptik görme yollarının da etkilendiği öne sürülmüş, bazı çalışmalarda ise aykırı sonuçlar verilmiştir. Bu çalışmalarda incelenen vakaların tamamının veya bir bölümünün dopaminerjik tedavi altındaki hastalar olduğu dikkati çekmektedir. Bizim çalışmamızda 1995-1997 yılları arasında polikliniğimize başvuran 20 parkinson hastasında; hastalığın başlangıcında, herhangi bir tedavi kullanmadan ve tedaviye başladıktan sonra klinik düzelme görüldüğünde görsel uyandırılmış potansiyel değişiklikleri incelenmiştir. Parkinson hastalığı dışında nörolojik veya sistemik bir hastalığı olanlar, kınJma kusuru dışında göz problemi olanlar çalışma kapsamına alınmamıştır. Parkinson hastalarında hastalığın başlangıcında, tedavi öncesi P2 (P100 ) dalga latan-s değeri sağlıklı kontrol grubundan anlamlı olarak uzun, amplütüd değeri ise anlamlı olarak düşük bulunmuştur. Hastalara dopaminerjik tedavi başlanıp klinik düzelme görüldüğünde ise görsel uyandırılmış potansiyel tetkiki tekrarlanmış, 45sağlıklı kontrol grubuyla karşılaştırıldığında anlamlı fark saptanmamıştır. Parkinson hastalığının başlangıç döneminde görme ile ilgili yakınma olmasa bile; elektrofizyolojik olarak saptanabilen ve dopaminerjik yerine koyma tedavisiyle düzelen görme sistemi etkilenimi olduğu görülmüştür. Bu sonuç parkinson hastalığında, hastalığın başlangıç döneminde bazal gangliyon dışında, görme sisteminde de dopamin etkisinin azaldığını, hastalığın motor bozukluktan ziyade sensori - motor bir bozukluk olduğunu ortaya koymaktadır. Temel bilimler alanında yapılan çalışmalar sayesinde dopamin görme sistemi üzerinde retinada kesin olarak tanımlanmış; görme keskinliğinin arttırılmasında ve kontrast algılanmasında önemli fonksiyonları olduğu belirtilmiştir. Parkinson hastalarını değerlendirirken bulanık görme ya da ayrıntıları seçememe gibi şikayetler olduğunda; göz muayenesinde açıklayıcı bir neden yoksa retinal dopaminerjik hipoaktivitenin katkısı da düşünülmelidir. Tedavi altındaki hastalarda ise görme şikayeti olduğunda ilaç etkisi ve on-off dönemleriyle ilişkisi sorgulanmalıdır. Böylelikle gereksiz yere göz muayenelerinin tekrarı ile harcanan zaman ve emek kaybı önlenebilir. 46