Oral glukoz ile uyarılmış endojen insülin salgısının lipid metabolizmasına akut etkilerinde vücut yağ dağılımının önemi

Abstract

ÖZET Obezite komplikasyonlarının belirleyicisi olarak vücut kitle indeksi (BMI)'in yeterli derecede duyarlı olmadığı gösterilmiştir. Glukoz, insülin ve lipid metabolizmalarına etkileri açısından vücut yağ dağılımının obeziteden çok daha önemli olduğu bildirilmiştir. İnsülinin trigliserid ve VLDL üretiminde önemli regülatör olduğu gösterilmiştir. Çalışmamızda, oral glukoz ile uyarılmış endojen insülin salgısının normal kilolu bireylerde ve obezlerde lipid metabolizmasına akut dönemde nasıl etki yaptığını tespit etmeyi; vücut yağ dağılımı ile birlikte insülin direnci ve hiperinsülineminin plazma lipidleri üzerine akut etkilerindeki değişimleri araştırmayı amaçladık. Çalışma kapsamına, 49 kadın 18 erkek olmak üzere toplam 67 kişi alındı. Çalışmaya atman vakalar yaşları eşlendirilmiş olarak üç grupta incelendi. Birinci grubu, BMI>27 ve BKO0.95 (erkekte) ile BKO0.85 (kadında) olan 20 kişi (14kadın,6erkek) abdominal obezler oluşturdu. İkinci grubu, BMI>27 ve BKO<0.95 (erkekte) ile BKO<0.85 (kadında) olan 21 kişi (17kadın,4erkek) genel obezler oluşturdu. Üçüncü grubu, BMI<27 ve BKO<0.95 (erkekte) ile BKO<0.85 (kadında) olan 26 kişi (18kadın,8erkek) normalleri oluşturdu. Çalışmamıza dahil edilen olgulara 12 saat açlık sonu 75gr. glukoz ile OGTT uygulandı. 0.1.2.3.4.saatlerde plazma glukoz, 0.1. 2. saatlerde plazma insülin, O.ve 4.saatlerde total kolesterol, trigliserid, HDL ve LDL-kolesterol ile VLDL tayinleri yapıldı. OGTT esnası ölçülen glukoz ve insülin değerlerinin zamana karşı değişimini belirleyen eğrilerin altında kalan yamuk alanlarının ölçülmesi ile glisemi ve insü- 40linemi alanları elde edildi. OGTT esnası 0.1. ve 2.saatlerdeki insülin/glukoz oranlarından 0.1.2.saat insülinojenik indeks hesaplandı. Açlık glukozu ve glisemi alanı abdominal obez grupta kontrol grubuna göre anlamlı yüksek bulunurken(p<0.01), genel obezler ile kontroller arasında anlamlı fark gözlenmedi. Açlık insülin düzeyi, insülinemi alanı, 0.,1.,2.saat insülinojenik indeks abdominal obez grupta kontrollere göre çok anlamlı yüksekti(p<0.001). Bu parametrelerin genel obez grupta da kontrollere göre yüksek olduğu ancak anlamlılığın daha az olduğu tespit edildi. Abdominal obez grup ile genel obez grubu arasında da açlık insülin düzeyi ve O.saat insülinojenik indeks arasında kuvvetli fark olduğu belirlendi(p<0.001 ve p<0.01) Abdominal obez grupta anlamlı olmak üzere her iki obez grupta total kolesterol, trigliserid, LDL-kolesterol ve VLDL kontrol grubuna göre yüksek iken HDL-kolesterol daha düşük bulundu. Oral glukoz ile uyarılmış endojen insülin salgısı ile 4. saatte kontrol grubunda total kolesterol, trigliserid, LDL-kolesterol ve VLDL (sırasıyla%2.28,%10.65,%3.68,%10.64) azalırken; HDL-kolesterolde (%21.47) artış tespit edildi.Abdominal ve genel obezlerde total kolesterol, trigliserid.LDL-kolesterol ve VLDLde (%0.21 ile%7.11 arasında) yükselmeler; HDL-kolesterolde ise genel obez ve abdominalobezlerde(sırasıyla %2.31,%4.38) azalma tespit edildi. BKO ile açlık ve 4. saat plazma lipid ve lipoproteinleri arasında kuvvetli bağıntılar bulunurken, BMI ile tespit edilmedi. Sonuç olarak, vücut yağ dağılımı glukoz ve lipid metabolizması bozukluklarının teşhisinde önemlidir. Akut hiperinsülinemi, normal kilolularda lipidler ve HDL dışı lipoproteinler üzerine supresif etki gösterirken, hiper-insülinemik obezlerde özellikle abdominal obezlerde bu akut supresif etkilerin gözlenmemesini `insülin etkisine direnç artışı` şeklinde açıklamak mümkündür. 41