Turner sendromlu hastalarda obezite ve serum leptin düzeyleri

Abstract

Çalışmanın amacı obezitenin yüksek oranda birlikte görüldüğü Turner sendromlu olgularda, leptinin rolü ve leptin ile cilt altı yağ dokusu, çeşitli biyokimyasal ve hormonal faktörler arasındaki ilişkiyi incelemekti. Bu amaçla SSK Göztepe Eğitim Hastanesi Çocuk Endokrin Polikliniği tarafından takip edilmekte olan, yaşları 4.7 ile 19.7 desimal yıl arasında değişen 22 Turner sendromlu kız (çalışma grubu) çalışmaya alındı. Hastalar kendi içinde relatif tartısı % 120 üzerinde (obezite indeksi) ve altında oluşuna göre obez ve nonobez alt gruplarına ayrıldı. Obez grup 14 hastadan (% 63.6), nonobez grup 8 (% 36.4) hastadan oluştu. Kontrol grubu olarak Çocuk Polikliniği' ne ayaktan başvuru yapan, kronik hastalık öyküsü olmayan, yaş olarak çalışma grubu ile arasında anlamlı fark olmayan 24 kız çocuğu alındı. Her iki gruptada boy, ağırlık, triceps ve subskapular cilt kıvrım kalınlıkları ölçümleri yapıldı. Relatif tartı ve vücut kitlesi indeksi değerleri hesaplandı. Aynı gün 12 saatlik açlık sonrası alınan kanda ; leptin, insülin, kan şekeri, IGF-I, IGFBP-3, total, LDL ve HDL kolesterol, trigliserid, total T3 ve T4, TSH düzeyleri tayini yapıldı. Insulin rezistansının göstergesi olarak glisemik indeks değeri (kan şekeri / bazal insülin) kullanıldı. Bu parametreler arasında Mann-Whitney U testi, Spearman korelasyon testi ve multipl regresyon analiz tekniği kullanılarak aralarındaki ilişki araştırıldı. Hastalar relatif tartıya göre değerlendirildiğinde % 63.6' sının (14 hasta) obez olduğu görüldü. Hastalar kontrol grubuna oranla daha düşük boya, daha yüksek VKİ ve VKİSDS' ye, relatif tartıya, triceps ve subskapular cilt kıvrım kalınlığına sahipti. 58Lipidler açısından bakıldığında, çalışma grubunun total kolesterol ve LDL kolesterol düzeyleri kontrol grubuna oranla anlamlı yüksek, HDL kolesterol düzeyleri anlamlı düşük, trigliserid düzeyleri ise farksızdı. Artmış total ve LDL kolesterol düzeylerinin yaş, ağırlık, VKİ SDS ile korelasyon göstermemesi nedeniyle, Turner sendromlu kızlarda, ağırlık ve yaştan bağımsız bir etken (veya etkenler) ile dislipideminin gelişebileceği düşünüldü. Karbonhidrat metabolizması açısından bakıldığında ; çalışma grubunda 7 olguda (% 31.8) insülin rezistansı saptandı. Bu olguların hepsi obez grup içinde yer almaktaydı. Bağıntı analizleri yapıldığında bazal insülin seviyesinin; ağırlık, VKİ, VKİSDS, relatif tartı, triceps-subskapular cilt kıvrım kalınlığı ve leptin ile anlamlı pozitif bağıntı gösterdiği görüldü. Bu sonuçlarla, Turner sendromlu hastalarda, yaştan bağımsız olarak, artan ağırlık ve yağ dokusu ile korelasyon gösteren bir hiperinsülinizm durumunun mevcut olduğu saptandı. Çalışma ve kontrol grupları arasında IGF-I düzeyi açısından anlamlı fark bulunamadı. IGFBP-3 düzeyi ise çalışma grubunda anlamlı olarak yüksek bulundu. Leptin düzeyi, çalışma grubunda kontrol grubuna oranla anlamlı olarak yüksek bulundu. Obezitenin etkisini ortadan kaldırmak için bakılan leptin/VKİ oranı gruplar arasında farksızdı. Bunun üzerine leptin yüksekliğini açıklayabilecek diğer faktörlere bakıldı ve yapılan multipl regresyon analizi ile serum insülin konsantrasyonunun Turner sendromlu kızlarda leptin yüksekliğine sebep olabileceği saptandı. 59Sonuç olarak; Turner sendromlu hastaların obeziteye yatkın oldukları, vücut yağ dokusunun özellikle cilt altı yağ dokusunun artmış ve, hiperinsülinemi ve insülin direncinin aynı oranda artmış olduğu, normale oranla yüksek leptin konsantrasyonuna sahip olduğunu, ve insanlarda görülen diğer pek çok obezite durumunda olduğu gibi bir leptin rezistansı halinin varolduğu görüldü. 60