Hasta yatış süresini etkileyen faktörler: Türk sağlık sistemi açısından bir değerlendirme

Abstract

Ortalama yaşam süresindeki artış, hastalık yapılarındaki değişiklikler, teknolojik gelişmeler ile sağlık hizmetine olan talebin artmasıyla birlikte birçok ülkede sağlık hizmetlerinin maliyetleri yükselmektedir. Tedavi edici sağlık hizmetleri, diğer sağlık hizmetlerine göre daha fazla maliyet gerektiren hizmetlerdir ve bu maliyetin önemli bir kısmı hasta yatış süresinden kaynaklanmaktadır. Hasta yatış süresi, hasta ile ilgili özelliklerden, sağlık hizmeti sunucularının ve sağlık sistemlerinin özelliklerine kadar birçok faktörün etkisi altında kalmaktadır. Sağlık hizmetleri yönetiminde önemli bir yere sahip olan hasta yatış süresinin Türkiye'de gerek teorik olarak çalışmalarda gerekse de sağlık işletmeciliği uygulamasında yeterli ilgiyi görmediği göze çarpmaktadır. Bu çalışma ile Türkiye'de hasta yatış süresini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Türkiye genelinde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile anlaşmalı olan özel hastanelerde, üniversite ? vakıf üniversite hastanelerinde ve diğer (belediye, dernek ve yabancı/azınlık hastaneleri) hastanelerde 1 Ocak 2010 ile 31 Aralık 2010 tarihleri arasında yatarak tedavi görmüş 2.255.836 hastanın geriye dönük olarak incelemesi yapılmıştır. Hasta verileri SGK MEDULA sisteminden elde edilmiş ve istatistiksel analizler için SPSS 18.0 paket programı kullanılmıştır. Çalışmada hasta yatış süresini etkileyen faktörlerin belirlenmesi için Bağımsız İki Örnek T-Testi, Gruplar Arası Tek Yönlü Varyans Analizi ve Çok Değişkenli Lojistik Regresyon yöntemi kullanılmıştır. Çalışma kapsamına alınan hastaların ortalama yatış süresi 3,93 gün (SS= ±5,882) olarak belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan tüm bağımsız değişkenlere göre (yaş, cinsiyet, sigorta kapsam türü, hastalık türü, hasta yatış türü, eşlik eden hastalık olup olmama durumu, uygulanan ameliyat türü ve ameliyat sayısı, yatış yapılan mevsim, hastane mülkiyet durumu/yatak kapasitesi/yerleşim yeri/hizmet türü, hastanenin faaliyet gösterdiği coğrafik bölge/aldığı katılım payı) ortalama hasta yatış süresinin istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Çok değişkenli lojistik regresyon analizi sonuçlarına göre hasta yatış süresinin cinsiyet, eşlik eden hastalık olup olmama durumu ve hastanenin bulunduğu coğrafik bölge açısından negatif, yaş, yatış yapılan mevsim, hastane yatak kapasitesi/mülkiyet durumu/hizmet türü/yerleşim yeri açısından pozitif yönde etkilendiği tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Sağlık hizmetleri, hasta yatış süresi, çok değişkenli lojistik regresyon

The increase in the average of life expectancy, differentiations of disease types, new technological developments and the increase in demand for health care services have caused to the increase in costs of health care services in many countries. Curative health care services require higher cost than the other health care services. One of the main component of costs of curative health care services is the length of stay (LOS). LOS can vary according to a wide range of factors, including patient characteristics, health care providers? characteristics and health system characteristics. Although a comprehensive analysis of LOS has important implications in various aspects of health services, it is noticed that LOS has been neglected mostly in both theoratical studies and practice of health care management in Turkey. The main purpose of this study is to identify factors related to LOS in Turkey. A retrospective analysis of 2.255.836 patients admitted to private, university, foundation university and other (municipality, association and foreigner/minority hospitals) hospitals which have an agreement with Social Security Institution (SSI) in Turkey, from January 1, 2010, until the December 31, 2010, was examined. Patient?s data were taken from MEDULA (National Electronic Invoice System) and SPSS 18.0 was used to perform statistical analysis. In this study t-test, one way anova and multinomial logistic regression are used to determine variables that may affect to LOS. The average LOS of patients was 3,93 days (SD = 5,882). LOS showed a statistically significant difference according to all independent variables used in the study (age, gender, type of social security, disease type, type of hospitalization, presence or absence of comorbidity, type and number of surgery, season of hospitalization, hospital ownership/bed capacity/ geographical region/residental area/type of service, patient share). According to the results of the multinomial lojistic regression analysis, LOS was negatively affected in terms of gender, presence or absence of comorbidity, geographical region of hospital and was positively affected in terms of age, season of hospitalization, hospital bed capacity/ownership/type of service/residental area.Anahtar Kelimeler: Health care services, length of stay, multinomial logistic regression