Çalışanların gelecek güvencesi: Türkiye`de sosyal sigorta mantığının oluşumu, 1921-1950

Abstract

Bu çalışma, kurumsal mekanizmalar sayesinde yeni kurumsal mantıkların nasıl inşa edildiğini incelemektedir. Söz konusu kurumsal mekanizmalar arasında önemli bir yeri olan çerçeveleme mekanizması, olayların bir bütün halinde görülmesini sağlayan ve fikirler arası ilişkilerin açıklandığı çerçeve seslendirmesi ile seçilen bazı olayların vurgulanması sonucunda hiyerarşik bir yapının oluştuğu çerçeve detaylandırmasından oluşmaktadır. Ancak çerçeve seslendirmesi ve çerçeve detaylandırması, olayların belirli bir anlam sistemi içerisine nasıl yerleştirilebildiğini açıklamakta yetersiz kalmaktadır. Bu çalışmada söz konusu boşluğu doldurmak için çerçeveleme mekanizmasının ihmal edilen bir unsuru olarak çerçeve canlandırması tanımlanmaktadır.Çalışmada Türkiye'de sosyal güvenlik alanında varlığını sürdüren bir kurumsal mantık olarak sosyal sigorta mantığının oluşumu incelenmektedir. Sosyal sigorta mantığı 1921 yılı sonrasında kurgulanmış ve 1946 yılında İşçi Sigortaları Kurumu'nun faaliyete geçmesini sağlamıştır. İşçi Sigortaları Kurumu'nun oluşumunu takiben, sosyal sigorta kolları ile ilgili ilk kanun olan 1945 tarihli İş Kazaları ile Meslek Hastalıkları ve Analık Sigortası yürürlüğe girmiştir. Sonrasında 1949 tarihli İhtiyarlık Sigortası ve 1950 tarihli Hastalık ve Analık Sigortaları gibi başlıca sosyal sigorta kolları uygulanmaya başlamış ve sosyal güvenlik alanının kurumsal bir niteliğe bürünmesi gerçekleşmiştir. Bu nedenle sosyal sigorta mantığının oluşumunda 1921 - 1950 dönemi belirleyici olmuştur.Türk sosyal güvenlik alanı temel olarak sosyal sigorta sistemi ile düzenlenmiş ve ilk sosyal sigortalar İşçi Sigortaları Kurumu'nun yetkisi altında hayata geçirilmiştir. Çalışmada esas olarak sosyal sigorta mantığının inşa süreci incelendiğinden, 1950 yılı sonrası sosyal güvenlik kuruluşlarının nasıl geliştiğine odaklanılmamaktadır. Bu bakımdan sosyal sigorta mantığının oluşumunda kullanılan kurumsal mekanizmalar araştırılmaktadır. Sonrasında, kullanılan kurumsal mekanizmalar arasında yer alan çerçeveleme mekanizması derinlemesine incelenmekte ve yazında şimdiye kadar yer almayan farklı bir mekanizma unsuru olarak çerçeve canlandırması önerilmektedir.Çalışmanın görgül bağlamı olarak sosyal güvenlik alanının seçilmesinin nedeni, söz konusu alanın baskın bir kurumsal mantık olarak sosyal sigorta sistemi doğrultusunda kurgulanmış olmasıdır. Kurumsal mantıklar insan yaşamına dair kuralları içeren sistemlerdir. Mantıkların temelinde değişik politik ideolojiler yatmaktadır. Çalışmada nitel ve nicel teknikleri kapsayan örnek olay yöntemi ve içerik analizi kullanılarak, sosyal sigorta mantığının oluşum sürecinde çerçeve canlandırmasının nasıl kullanıldığı ve sosyal sigorta mantığının sosyal devlet ideolojisine dayalı olarak nasıl anlamlandırıldığı araştırılmaktadır. Yazındaki çalışmalarda yer alan ve çerçeveleme mekanizmasını oluşturan çerçeve seslendirmesi ve çerçeve detaylandırması, çerçevelerin ideolojileri tamamlayacak şekilde nasıl anlamlandırılabildiğini ayrıntılı olarak açıklayamamaktadır. Oysa çerçeve canlandırması sayesinde sosyal sigorta mantığı, Türk sosyal sigortaları kavramı altında sosyal devleti temsil eden bir anlam sistemi içerisine oturtularak yorumlanmış, bu şekilde söz konusu ideolojiyi tamamlayıcı bir unsur olarak algılanmış ve benimsenmiştir.

This study investigates how new institutional logics emerge by the utilization of some specific institutional mechanisms. Framing is conceptualized as a crucial mechanism among these institutional mechanisms. As such, framing is composed of frame articulation which disclose the relationships between certain social events and frame elaboration which provides a hierarchical structure by emphasizing a set of those social events. However, frame articulation and frame elaboration fall short on explaining how social events are related to broader meaning systems. This study proposes frame enactment, which accommodate the relationships between social events and broader meaning systems, as an important process of framing mechanism.The formation of social insurance logic is examined as a specific type of logic building process in the field of social security. Social insurance logic was formed in Turkey after 1921 and by the help of this logic Workers? Insurance Institution was established in 1946. As Workers? Insurance Institution started to provide certain insurance branches, the first branch to be implemented was Occupational Accident, Vocational Diseases and Maternity Insurance that was legally approved by the parliament in 1945. Following this insurance branch, mainstream insurance branches such as Old Age Insurance in 1949 and Disease and Maternity Insurance in 1950 were introduced. By 1950, social security field in Turkey became institutionalized and 1921 ? 1950 period turned out to be the decisive episode of the formation of social insurance logic.Turkish social security field is basically organized by social insurance system and initial insurance branches were introduced under the authority of Workers? Insurance Institution. Because of its limitations, this study focuses on the formation of social insurance logic and does not cover in detail how social security institutions were advanced after 1950. As such, specific institutional mechanisms which were utilized for the creation of a new institutional logic are examined. Following the clarification of these institutional mechanisms, an in depth investigation of the framing mechanism is carried out which leads to the proposition of a new framing process, namely frame enactment.The empirical context researched in this study is determined as the field of social security because this field is dominated by the social insurance logic. Institutional logics are belief systems that direct social behavior. Various political ideologies may reside under different logics. By the utilization of case study method and content analysis, this study explores how frame enactment is used to build the logic of social insurance and how social insurance is made sense of leaning against the social state ideology. Framing mechanism as frame articulation and frame elaboration comes short on explaining some of the crucial factors in the process when complementary frames and ideologies appear. In this sense, frame enactment is an important part of the framing mechanism for this part enables us to understand how social insurance as an institutional logic complements social state ideology and how societies accept a specific logic that is seen as legitimate in the light of a desirable political ideology.