Tekstil işletmelerinin yurt dışında üretim tesisi kurma kararlarının stratejik performansa etkisi

Abstract

Tekstil sektörü Türkiye ekonomisinin lokomotiflerinden birisi olarak kabul edilmektedir. Sektörün bölgesel ve küresel anlamda rekabet avantajı sağlamak amacıyla strateji geliştirme çalışmaları kapsamında güncel uygulama alanlarından biri de uluslararası pazara giriş stratejisidir. Bu stratejiyi çok sayıda Türkiye merkezli tekstil işletmesi uygulamış ve yurtdışında üretim tesisleri kurmuştur. Ortak girişim, uluslararası birleşme, satın alma veya doğrudan yatırım yöntemleri ile kurulan üretim tesisleri sayesinde elde edilen rekabet avantajı ile uluslararası piyasada söz sahibi olmak amaçlanmıştır. Birçok işletme bu avantajdan yararlanmak için araştırmalarını sürdürmektedir. Bu çalışmanın amacı yurtdışında üretim tesisi kurmayı hedefleyen işletmelere uygun ülke ve kurulacak tesisin performansı konularında yol göstermektir. Çalışmada Türkiye merkezli işletmeler tarafından yurtdışında üretim tesisi kurulmuş ülkelerin iplik, kumaş ve konfeksiyon tesisleri bazında incelemeler yapılarak bu ülkelere yönelik uygunluk sıralaması yapılmıştır. Ayrıca yurtdışında tesis kurmuş işletmelerin katkısı ile yurtdışına üretim tesisi kurmanın işletme performansına etkisi araştırılmıştır.Bu çerçevede, ülkelere ilişkin kriterlerle ilgili veriler ülke resmi sayfaları ve uluslararası raporlardan elde edilmiştir. Verilere TOPSIS yöntemi uygulanarak değerlendirilmiş ve ülkeler uygunluk sırasına göre derecelendirilmiştir. Yurtdışında üretim tesisi bulunan işletmelerin yöneticileri ile görüşmeler yapılarak ankete katılımları sağlanmıştır. Verilerin çoklu regresyon analizi ile değerlendirilmesi ile yurtdışı üretim tesisinin işletme performansına ne derece etkisi olduğu ortaya konulmuştur.En uygun ülkenin belirlenmesi için TOPSIS ile verilerin değerlendirilmesi sonucu iplik, kumaş ve konfeksiyon iş kollarının tamamı için en ideal ülkenin Özbekistan olduğu ortaya çıkmıştır. Mevcut tesislere bakıldığında iplik sektörü ve kumaş iş kollarında en fazla yatırımın zaten Özbekistan'da olduğu görülmektedir. Konfeksiyon işkolunda ise Özbekistan 13'er fabrikanın bulunduğu Bulgaristan ve Mısır'ın ardından 12 üretim tesisi ile 3. sırada yer almaktadır. Bütün olarak düşünüldüğünde yurtdışına üretim tesisi kurmak isteyen işletmelerin Özbekistan'ı ilk tercih olarak görmesi doğru olacaktır.Performans etki boyutu değerlendirildiğinde, yurtdışında üretim tesisi kurulması durumunda yönetici eğilimlerinin, üretim yapısının ve pazarlama yapısının performansa etkisi olmadığı ortaya çıkmıştır. Mali yapının işletme performansına olumsuz etkisi olduğu ve bu boyutla ilgili kararların yurtdışı işletmeye bırakılmaması, kararların Türkiye'den verilmesi önerilmektedir. Stratejik yapının ile ilgili kararlar karlılık ve yatırım geri dönüşe; yapısal durumun karlılık, yatırım geri dönüş ve satış miktarı üzerine ve işletme kültürünün işletme yönetimi üzerine olumlu etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Bütün olarak düşünüldüğünde bu kararların işletme performansına olumlu katkısı olacağından işletmeler tarafından kullanılması önerilmektedir.Anahtar Sözcükler : Tekstil, Strateji, Yurtdışı Üretim Tesisi, Çok Kriterli Karar...Verme, TOPSIS, Performans

Textile sector is considered to be one of the leading sectors of Turkish economy. In order to get competitive edge in terms of regional and global industry, one of the currently applied strategies is to break into international markets. Numerous textile businesses based in Turkey have implemented this strategy and established production plants overseas. By establishing production plants through joint ventures, mergers, takeovers and direct investments it has been aimed to gain a prominent role in international markets. Many businesses are continuing researches in order to take advantage of this competitive edge.The aim of this study is to guide businesses intending to establish overseas production plants through choosing the appropriate country and business performance of the plant which is to be established. In this study, oversea countries in which spinning yarn, fabric and readywear plants were established by businesses based in Turkey are examinated and compliance order has been made for these countries. Moreover, the impact of establishing production plants overseas to the business performance has been researched with the help of the companies which have established overseas production plants.In this context, data criteria concerning oversea countries was obtained from the official country websites and international reports. Data was evaluated by applying TOPSIS method and countries were rated in order of relevance. Interviews with executives from companies which have overseas production plants have been carried out. By evaluating data with multiple regression analysis, the extent of the overseas production plant's impact to the business performance has been demonstrated.As a result of evaluating data with TOPSIS to determine the most appropriate country, on all textile subsectors spinning yarn, fabric and ready wear, the most appropriate country is Uzbekistan. By looking at the existing plants in yarn and fabric subsectors it is seen that most investment is already in Uzbekistan. In the readywear industry, Uzbekistan ranks as the 3rd country with 12 production plants, just behind Bulgaria and Egypt, which have 13 production plants. Overall, for the companies which are aiming to establish production plants overseas, considering Uzbekistan as the first option will be a right decision. When performance impact extent is evaluated, it becomes evident that management tendencies, production structure and marketing structure have no impact on performance when establishing overseas production plants. It is confirmed that financial structure has negative impact on performance. Financial structure decisions should not be allowed to be made by overseas plant management. It is suggest that local maturity, borrowing, credit, enlargement and basic cost decisions should be made by the headquarters of Turkish business. It is found out that strategical structure decisions have positive impact on profitability and investment return; business structure has positive impact on profitability, investment return and sale amount; business culture has positive impact on business management. As a whole, because these aspects provide positive impact on performance, it is recommended businesses use them.Key Words : Textile, Strategy, Foreign Production Plant, Multi...Criteria Decision Making, TOPSIS, Performance