1992-2011 Yılları arasında kliniğimizde akut bakteriyel menenjit tanısıyla yatarak tedavi gören hastaların klinik, laboratuar bulguları ve tedavi protokollerinin etken, yaş ve erken komplikasyonlarla ilişkisi

Abstract

Aşılama, kemoprofilaksi, tanı, tedavi ve sağlık hizmetlerindeki iyileştirilme çabalarına rağmen akut bakteriyel menenjit çocukluk çağının sık görülen enfeksiyon hastalıklarındandır ve tıbbi bir acildir. Erken teşhis, doğru antibiyotik, gerekiyorsa steroid ve destek tedavileri morbidite ve mortaliteyi etkilemektedir. Hastalar doğru, etkin, yeterli sürede tedavi edilmeli, yatış süreci ve sonrasında gelişebilecek komplikasyonlar açısından izlenmelidirler. Çalışmamızda Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nde Ocak 1992-Ocak 2011 tarihleri arasında Çocuk Enfeksiyon Servisimizde akut bakteriyel menenjit tanısı konulan olgular; yaş, cinsiyet, başvuru öncesi antibiyotik kullanımı, yatışa kadar geçen süre, yakınmalar, başvuru mevsimi, serum ve BOS bulguları, kültürlerde üretilen etkenler, kullanılan antibiyotikler, steroid tedavisi, kaçıncı günde BOS bulgularının düzeldiği, tedavi süresi, altta yatan hastalık varlığı, şifa durumu, gelişen erken komplikasyonlar açısından incelenmiştir. 389 olgumuzdan %55,8'i etkeni bilinmeyen, %16,9 N. meningitidis, %13,6 S. pneumoniae, %6,5 H. influenzae menenjiti idi. Mortalite oranımız %1 olup; erken komplikasyon sıklığımız %27,8 idi. Bunlar sırasıyla septik şok, DİK, hidrosefali, subdural efüzyon ve epilepsidir. Erken komplikasyonlar açısından erkek cinsiyet, 3 ay-5 yaş grubu, huzursuzluk, döküntü, serumda lökositoz, BOS glukoz < 45 mg/dl olması olumsuz prognostik faktörlerken, ampisilin-sefotaksim kullanılanlarda hidrosefali yüksek saptanmıştır. PenisilinG-kloramfenikol kullananlarda komplikasyon oranı en düşüktür (%21,6). N. meningitidis için; >5 yaş grubu, ilkbahar, kış, yaz mevsimi, döküntü, BOS/Kan glukoz < 0,4 olması anlamlıyken, S. pneumoniae ve Hib menenjitli vakalardan daha az komplikasyon görülmüştür. Tüm yaş gruplarında en sık rastlanan etken olmuş ancak aşısının rutin uygulamada olmamasına rağmen reçetesiz antibiyotik kullanımının artması nedeniyle kliniğimizde 2008 yılından sonra hiç rastlanmamıştır. H. influenzae tip-b için; 3 ay-5 yaş grubu, 5 günden sonra başvuru, sonbahar mevsimi, havale, BOS glukoz <45 mg/dl olması ilişkili bulunmuş, aşılama sonrası hiç vaka görülmemiştir. S. pneumoniae için; 0-3 ay veya >5 yaş grubu, 5 günden sonra başvuru, BOS glukoz <45 mg/dl, ESR >20 mm/saat olması anlamlılık göstermiş, aşılama sonrası insidansı %17' den %5,4' e gerilemiştir. Etkenler arasında %5,6 ile mortalite oranı en yüksek saptanan etken olmuştur.

Acute bacterial meningitis, despite the advances in immunization, chemoprophylaxis, diagnosis, treatment and health services, is one of the common infectious disorders of childhood and a medical emergency. Early diagnosis, the accurate treatment, steroid (if needed) and supportive treatment influence the morbidity and the mortality. The patients should be treated with accurate, efficient and adequate duration and should be followed for possible complications during treatment and after then. In our study, the cases diagnosed with acute bacterial meningitis in Cerrahpaşa Faculty of Medicine, Infectious Diseases Ward in years between January 1992-January 2011 were investigated with respect to age, gender, antibiotic usage before admission, duration till the hospitalization, the season of admission, the serum and CSF findings, the microorganisms isolated in the cultures, the antibiotics used, steroid treatment, the day CSF findings resolved, duration of the treatment, presence of any underlying disease, recovery and the complications. Of the 389 cases, the causative agents were unknown in 55.8%, N. meningitidis in 16.9%, S. pneumoniae in 13.6%, H. influenzae in 6.5%. The mortality ratio was 1% and the prevalance of early complication was 27,8%, which were septic shock, DIC, hydrocephaly, subdural effusion and epilepsy in order of frequency. Male gender, 3 months-5 years age group, irritability, rash, increased leucocyte count and CSF glucose level <45 mg/dl were unfavorable prognostic factors, whereas hydrocephaly was detected to be higher in patients treated with ampicillin and cefotaxim combination treatment. The complication rate was the lowest at the PenicillinG-chloramphenicol group. The >5 yr age group, spring, summer and fall seasons, the ratio of CSF/blood glucose below 0.4 were significant for N. meningitidis cases while less complicated than the S. pneumoniae ve Hib meningitis cases. It was the commonest agent in all age groups but never detected after 2008 in our clinics due to increased over the counter antibiotic usage. H. influenzae type-b was found to be related to 3 months-5 years age group, admission after 5 days, fall season, convulsions, CSF glucose level <45 mg/dl and never detected after the immunization. 0-3 months or >5years age group, admission after 5 days, CSF glucose level <45 mg/dl, ESR >20 mm/hour were significant in S. pneumoniae, the incidence of which declined from 17% to 5.4% with immunization. It was the agent with highest mortality with mortality ratio 5.6%.