1851 Londra Uluslararası Sergisi`ne Osmanlı İmparatorluğu`nun katılımı

Abstract

Tüm Ulusların Endüstri Ürünlerinin Büyük Sergisi ile başlayan Dünya Fuarları, katılımcı ülkeler için birer temsil alanı olmuş, yapılan icatların, teknolojik ve sınaî gelişimlerin sergilendiği, Sanayi Devrimi'nin etkisiyle elde edilen sermaye birikimleri için pazar arandığı, yeni uluslararası boyutlu etkileşim mekânları haline gelmişlerdir.Her ülkenin kendi temsilini güçlü, dikkat çekici vurgularla ön plana çıkarmak istediği bu platformların ilki ve öncüsü olan 1851 Londra Büyük Sergisi'nde Batı ve Doğu ülkeleri farklı sunumlarla kendilerini göstermiş, Batılı ülkeler sanayilerine ve ilerleyen teknolojilerine vurgu yaparak diğer ülkelere meydan okurken, Doğu toplumları sahip oldukları doğal kaynaklara, geleneksel üretimlere ve kültürel öğelere dikkat çekmeye çalışmışlardır. Düzenlenen ilk uluslararası tarihi sergi olan 1851 Büyük Sergisi yeni bir fuar tipi olan Dünya Fuarları'nın (Expolar) nüvesi olmuş ve birçok yönden ilklere imza atmıştır. Dünya çapında ilk kez birçok ülke çeşitli ve eşsiz koleksiyonları ile sergiye katılım sağlayarak hem kendi kültürünü, kaynaklarını, sanayisini ve teknolojisini tanıtma imkânı bulmuş hem de o dönem çerçevesinde diğer ülkelerle kendini kıyaslama şansına sahip olmuştur. Bir anlamda Büyük Sergi ülkeler arası etkileşimlerin ilk kez sağlanmasına olanak sunması ve teknolojik gelişmelerin ilk kez dünya çapında duyurulmasına zemin hazırlaması ile çok önemli bir eksikliği gidermiştir. Söz konusu sergiler üreticiler, tüccarlar ve tüketiciler arasında, dolaysız da olsa, ilişki kurulmasına imkân sağlamış; ülkeler arası rekabet savaş alanlarından Dünya Fuarlarına (Expolar) kaymıştır. Bu değişimi önceden fark eden İngiltere bu alanda da öncü olmayı başarmış, Sanayi Devrimini de gerçekleştiren ilk ülke olarak kendi sınaî ve teknolojik gelişimini düzenlediği ilk uluslararası sergi olan Tüm Ulusların Endüstri Ürünlerinin Sergisi sayesinde tüm Dünya'nın gözleri önüne sermiştir.Büyük Sergi için Hyde Park'da sergi binası olarak inşa edilen Kristal Saray cam ve demir malzemeyi ilk defa bu kadar büyük boyutlarda bir araya getiren ve prefabrikasyon tekniğinin ilk olarak kullanıldığı mimarisi ile modern akıma öncü olan bir yapı olmuştur. İç tasarımı İslam Mimarisi'nden; özellikle Granada'daki Elhamra Sarayı'ndan esinlenerek hazırlanmış olan Kristal Saray ülkeler için hazırlanmış pavyonlarda ülkelerin kendi seçtikleri koleksiyonlarla ürünlerini sergilemelerine olanak sağlamıştır. Büyük Sergi'ye diplomatik kanallarla 34 ülke davet edilmiş olup bunlar; Avusturya, Belçika, Brezilya, Bremen, Şili, Çin, Danimarka, Mısır, Fransa, Almanya (Zollervein Devletleri), Yunanistan, Hamburg, Hannover, Hollanda, Lubeck, Meksika, Mecklenburg-Strelitz, Yeni Granada, Oldenburg, İran, Peru, Portekiz, Roma, Rusya, Sardunya, Schleswig-Holstein, Sosyete Adaları, İspanya, İsveç, İsviçre, Tunus, Osmanlı Devleti, Toskana ve Amerika Birleşik Devletleri'dir.1 Mayıs 1851 tarihinde açılışı Kraliçe Victoria tarafından yapılan bu özel serginin ilk gün biletleri açılış öncesi tükenmiş ve toplam 200.000 İngiliz poundu değerinde bilet satılmıştır. Yaklaşık beş ay açık kalan sergi altı milyon civarında kişi tarafından ziyaret edilmiştir. Kral ve Kraliçe sergiye birçok kez önemli ziyaret gerçekleştirdiği gibi sergiye tüm dünyadan büyük ilgi gösterilmiş ve birçok ülkenin hükümdarı ve halkı sergiyi ziyarete gitmiştir. Büyük Sergi'de ilk kez insanlar barışçıl bir platformda bir araya gelinebileceğini görmüş ve sergi dönemin yabancı devletler adamları ve hükümdarları tarafından ziyaret edilerek XIX. yüzyılın en önemli olaylarından biri olduğunu gözler önüne sermiştir. Avrupa kral ve kraliçeleri, Rusya İmparatoru, Prusya Kralı, Belçika Kralı, Saxsenburg Dükası, Littez Prensi, Orleans Düşesi, eski Fransa Kralının ailesi ve Flemenk Kralı dahi Londra'ya gitmiş ve sergiyi ziyaret etmiştir. Fransa, Almanya, Avusturya, Prusya, Rusya, Belçika, Amerika, İtalya,İsviçre, İspanya, İsveç, Norveç ve birçok ülkeden memur sergiye görevli olarak gönderilmiş, Fransa ve Rusya tarafından gönderilen komisyonlar sergi ürünlerini kendi ülkelerindeki fabrikalarda üretmek amacıyla incelemiş, Çin'den sergiye gözlemciler gönderilmiştir.1.400 sergi görevlisi tarafından sergilenen yaklaşık 15.000 üreticiye ait 100.000'i aşkın endüstriyel ürün ziyaretçileri sergiyi gezdikleri süre boyunca adeta dünyanın birbirinden farklı köşelerine götürmüştür. Sergide en fazla İngiltere ve kolonilerine ait ürün sergilenmiş, ardından Fransa'nın ürünleri ve daha sonra Alman Zollverein'in ürünleri gelmiştir. Fransa'nın sergide en geniş içerikli koleksiyona sahip ülke olması ve bu koleksiyonun içerdiği gelişmiş sanayi ürünleri tüm dünyanın dikkatini çekmiştir. Ayrıca sergiye Fransız halkı da ilgi göstermiş ve ziyaret eden yabancıların sayısı yaklaşık 60.000 olup hemen hemen yarısı Fransa'dan gelmiştir.Tanzimat Dönemi'nde gelişen Osmanlı-İngiliz yakınlaşması ve 1838 Osmanlıİngiliz Ticaret Anlaşması'nın etkisiyle Sultan Abdülmecid İngiltere Kraliçesi Viktorya tarafından gelen teklifi kabul etmiş ve Osmanlı İmparatorluğu da Büyük Sergisi'de yer almıştır. Daha çok geleneksel ürünler, doğal zenginlikler ve kültürel öğeler içeren bir koleksiyon oluşturan Osmanlı İmparatorluğu'nun sergiye katılma amacı ülke topraklarının verimliliğini göstermek, Osmanlı tebaasının tarım, sanayi ve sanat alanlarındaki kabiliyetini kanıtlamak, padişahın ülkenin gelişmesi yolunda sarf ettiği gayreti ortaya koymak olmuştur. Bu doğrultuda sergi öncesinde Osmanlı hükümeti gönderilecek ürünlerin tespit edilmesi ve hazırlanması için Nafia Nezareti bünyesinde bir komisyon oluşturmuş ve tarım ürünlerinden doğal madenlere ve tekstil endüstrisi için hammaddelere, kumaşlara, halı, kilim, çini, el işlemeleri gibi ürünlere kadar çeşitlilik gösteren ürünlerden geniş bir koleksiyon hazırlamıştır. Zaten ürün çeşitliliğinin fazla olması isteği de İngiltere Kraliçesi'nden gelmiş ve Osmanlı padişahı tarafından kabul edilmiştir. 700 üreticiye ait olan ürün İstanbul'a ulaştıktan sonra bir hafta kadar İstanbul'da sergilenerek Padişah, devlet erkânı, şehzadeler, valide sultan, yabancı devlet sefirleri, tüccar ve esnaf sınıfı tarafından incelenmiştir. Ardından ürünler düzenli bir şekilde toplanarak, yaklaşık 200 sandığa yerleştirilmiş ve Feyz-i Bahri isimli vapura yüklenmiştir. 1.600 ton yük bulunan vapur Londra'ya gitmek üzere 13 Nisan 1851 Pazar akşamı İstanbul'dan hareket etmiş, 26 Nisan 1851 tarihinde yani serginin açılışına beş gün kala Londra'ya ulaşmış ve 29 Nisan 1851 tarihinde ürünlerin Southampton limanından Kristal Saray'a sevkiyatı işlemleri başlamıştır. Mısır'dan, Tunus'tan ve ülkenin farklı birçok noktasından toplanan ürünleri sergileyen Osmanlı İmparatorluğu pavyonu İngiliz Kraliçesi dâhil binlerce kişi tarafından ziyaret edilmiştir.Halka kapanışı 11 Ekim 1851'de gerçekleştirilen sergi için 15 Ekim günü düzenlenen törende Prens Albert bir konuşma yaparak sergilerin uluslararası birlik ve barış için önemini vurgulamasının ardından madalyalar sahiplerine verilmiştir. Komisyonlar tarafından 170'i büyük olmak üzere 3088 madalya dağıtılmış olup, 36'sı Osmanlı İmparatorluğuna verilmiştir. Osmanlı hükümeti el emeği ürünleri, ev tekstili, porselen ve tarım ürünleri dallarında dört adedi Mısır'a ait olmak üzere 86 adet nişan ve 42 adet `aferin name`den oluşan ödül almıştır. İngiltere'de Büyük Sergi'den elde edilen yaklaşık 500.000 paundluk gelir ile İngiliz meslek ve sanat okulları açılmış, ayrıca Londra'nın South Kensington bölgesinde Victoria ve Albert Müzesi, Bilim Müzesi ve Doğa Bilimleri Müzesi kurulmuştur.Anahtar Kelimeler: 1851, Londra, Sergi, Osmanlı, Sanayi, Expo

The World's Fairs (Expos), which started with the Great Exhibition of the Works of Industry of All Nations, have become a spaces of representation for the participating countries and have become new places for exhibiting inventions, technological and industrial developments, looking for markets for capital accumulation that obtained under the influence of the Industrial Revolution, and new international spaces of interaction. In the London Great Exhibition of 1851, which was the first and pioneer of these platforms, where each country wanted to emphasize its representation with strong, remarkable emphasis, Western and Eastern countries showed themselves with different presentations; while Western countries challenged other countries by emphasizing their industries and advancing technologies, Eastern societies tried to draw attention to their natural products, traditional goods and cultural elements. The Great Exhibition of 1851, which was the first international historical exhibition of time, became the essence of a new exhibition type that is the World's Fairs (Expos), and was the first in many ways. For the first time, many countries participated in the exhibition with their diverse and unique collections, and had opportunity to promote their culture, resources, industry and technology and also had opportunity to compare themselves with other countries of their time. In a sense, The Great Exhibition filled the very important deficiency by providing opportunity to interaction between countries for the first time and paved the way for announcement of technological developments to the world for the first time. These exhibitions allowed the establishment of a direct relationship between producers, traders and consumers; competition between countries shifted from battlefields to World's Fairs (Expos). As realized this change before other countries, England became a pioneer in this field and as the Industrial Revolution began in England before others, England exposed its industrial and technological development with the Exhibition of the Works of Industry of All Nations which was the first international fair of the world.The Crystal Palace, which was built as an exhibition building in Hyde Park for the Great Exhibition, was the first construction that pioneered the modern trend with its architecture that brought together the glass and iron materials in such a big size and where prefabrication technique was used. The Crystal Palace, which its interior design inspired from Islamic Architecture especially from the Alhambra Palace in Granada, enabled nations to exhibit their products within their selected collections at country pavilions. 34 nations were invited to the Great Exhibition with diplomatic channels; Austria, Belgium, Brazil, Bremen, Chile, China, Denmark, Egypt, France, Germany (the States of the Zollervein), Greece, Hamburg, Hannover, Holland, Lubeck, Mexico, Mecklenburg-Strelitz, New Granada, Oldenburg, Iran, Peru, Portugal , Rome, Russia, Sardinia, Schleswig-Holstein, Society Islands, Spain, Sweden, Switzerland, Tunisia, Ottoman Empire, Tuscany and the United States of America.The first day tickets of this special exhibition, which was opened by Queen Victoria on May 1, 1851, sold out before the opening and a total of 200,000 pounds worth of tickets have been sold. The exhibition, which was open for about five months, was visited by around six million people. In addition to Prince and Queen made important visits to the exhibition many times, a great attention was paid to the exhibition from all over the world and the rulers and subjects of many countries visited the exhibition. For the first time at the Great Exhibition, people saw that they could come together on a peaceful platform and as the exhibition was visited by foreign statesmen and rulers of the time it was revealed that was one of the most important events of the 19th century. The kings and queens of Europe, the Emperor of Russia, the King of Prussia, the King of Belgium, the Duke of Saxsonburg, the Prince of Littez, the Duchess of Orleans, the family of the former King of France, and even the King of the Netherlands went to London and visited the exhibition. Officers from France, Germany, Austria, Prussia, Russia, Belgium, America, Italy, Switzerland, Spain, Sweden and Norway and from many nations were sent to the exhibition, commissioners from France and Russia examined exhibits in order to produce them in factories in their countries and observers were sent to the exhibition from China.More than 100,000 industrial products belong to approximately 15.000 producers, which were exhibited by 1,400 exhibitors, let visitors to feel at different corners of the world virtually during their visit. Items from England and from its colonies displayed at the exhibition mostly, then items from France and from German Zollverein. The fact that France has the largest collection in the exhibition and its collection that was included advanced industrial products in it attracted the attention of the world. In addition, the French people showed an interest in the exhibition also and the number of foreign visitors was around 60.000 and almost half of them came from France.Under the influence of the Ottoman-British rapprochement developed during the Tanzimat Period and the 1838 Ottoman-British Trade Agreement, Sultan Abdülmecid accepted the offer of Queen Victoria of England and the Ottoman Empire took part in the Great Exhibition. The aim of the Ottoman Empire, which formed a collection containing mostly traditional goods, natural products and cultural elements, was to show the productivity of the lands of the Empire, to prove the agricultural, industrial and artistic skills of Ottoman subjects, and to show the efforts of the Sultan in the development of the country. In this direction, the Ottoman government established a commission within the Ministry of Nafia before the exhibition to select and prepare the goods that would be sent to the exhibition and government prepared a large collection including agricultural products, natural recourses like minerals, and raw materials for textile industry, fabrics, carpets, rugs, ceramics, and handicrafts. Already the desire to expose large variety of exhibits came from the Queen of England and was accepted by the Ottoman Sultan. Exhibits, which belong to 700 producers, were displayed in Istanbul for a week after arrived in Istanbul, examined by the Sultan, high officials, mother and sons of Sultan, foreign state ambassadors, merchants and artisans. The goods were then collected, classified regularly and put in approximately 200 crates and loaded to ship called Feyz-i Bahri. The ship, which has 1,600 tons of cargo, departed from Istanbul on the evening of Sunday, April 13, 1851 and arrived to London on April 26, 1851, five days before the opening of the exhibition, on April 29, 1851, the delivery of goods from the Port of Southampton to the Crystal Palace was began. The pavilion of the Ottoman Empire, which exhibited goods from Egypt, Tunisia and various lands of the Empire, was visited by thousands guests, including the British Queen.The exhibition closed to public on October 11, 1851, the closing ceremony was held on October 15, 1851, and Prince Albert delivered a speech at the ceremony which, emphasize the importance of the exhibitions for international unity and peace, and then medals were given to the owners. 3088 medals were distributed by the Commissions, 170 of which were great, and 36 medals were given to the Ottoman Empire. The Ottoman government received 86 awards and 42 certificates in the fields of hand-made products, home textiles, porcelain and agricultural products which four of them belong to Egypt. In England, British vocational and arts schools were opened with an income of approximately 500,000 pounds from the Great Exhibition, and the Victoria and Albert Museum, the Science Museum and the Natural Science Museum were established in London's South Kensington.Keywords: 1851, London, Exhibition, Ottoman, Industry, Expo