Yazıcı Salâhaddîn`in Şemsiyyesi`nin 1642 tarihli nüshası üzerine dil bilgisi çalışması (84b-164b varakları arası) (İnceleme – metin – dizin)

Abstract

Osmanlı Devletinde, halk günlük konuşma diliyle ilgili birçok edebi ve folklorik tür yazmıştır. Bu eserlerden bir tanesi de melhamelerdir. Hem manzum hem de mensur olarak yazılan melhameler, zaman içinde konusu ve konusunun işlenişi bakımından farklı gelişim ve değişimlere uğramıştır.İnceleme yapılan Şemsiyye adlı eser 1642'de kaleme alınmış ve Ankara Milli Kütüphanenin 06 Hk 314 nolu arşivinden temin edilmiştir. 165 varaklık manzum bir eserdir. Bu çalışmada eserin 84b-164b arası varakları incelenmiştir. Yazılış tarihi itibari ile Klasik Osmanlı Tükçesine Giriş dönemine tekabül eden eserin ses ve şekil özellikleri büyük ölçüde Eski Anadolu Türkçesi ile aynıdır. Eserin yazarı, Gelibolulu Yazıcı Salehaddin'dir. Müstensihi, Derviş Mehmed b. Hüseyin'dir.Çalışma Ön Söz, Giriş ve Sonuç bölümü ve bunların yanında İnceleme, Metin, Dizin olmak üzere üç bölümden oluşur.İnceleme bölümünde eser yazıldığı dönemin dil özellikleri, ses ve şekil bilgisi bakımından ele alınarak değerlendirilmiştir. Metin bölümünde Arap harfleri ve harekeli nesih ile yazılan eserin yazı çevrimi yapılmıştır. Dizin bölümünde ise eserdeki sözcükler alfabetik bir şekilde sıralanıp ek ve kök ayrımı yapıldıktan sonra anlamları verilmiştir. Çalışmanın sonucunda eser bilim ve edebiyat dünyasına kazandılmak istenmiştir.Çalışmanın sonunda yararlanılan kaynaklardan oluşan bir bibliyografya bulunmaktadır. Ayrıca eserin sonuna, araştırmacıların metni daha kolay takip edebilmeleri sağlamak amacıyla incelenen eserin tıpkıbasımı eklenmiştir.

In the Ottoman Empire, the people have written many literary and folkloric genres related to colloquial. One of the works is Melhame. These works written as poetic and prosaic have been exposed to different developments and changes in terms of the subject and the operation of the subject.The work under consideration, the Şemsiyye was written in 1942 and it was obtained from the archive of 06 Hk 314 of Ankara National Library. It is a poetic work as well as including 165 leafs. In this study, leafs of the work between 84b and 164b were examined. By the date of writing, the work corresponds to the period Introduction to Classical Ottoman Turkish. Thus, the sound and shape features of the work are largely the same as Old Anatolian Turkish. Author of the wok is Gelibolulu Yazıcı Salâhaddin. And scribal of the work is Derviş Mehmed b. Hüseyin. The work has been occur from the Foreword, Introduction, Conclusion as well as three parts such as; Examination, Context, Typesetting.In Examination, the work was evaluated in point of morphology, phonetics and language properties of the period. The work that written Arabic letters and vowel point naskh was translated. And in the Typesetting, words of the work were arrayed in alphabetical order and were separated as paragoge and root then were explained. As a result of the study, the work was wanted to bring in science and literature. Besides, at the end of the work, facsimile of the work was added on towards the end to the end that providing to following simply of researchers.