Muhyiddin er-Rûmî el-Halvetî ve Devâiru`l Maârif isimli eserine göre tasavvuf düşüncesi

Abstract

İslam tasavvuf düşüncesinde varlığın oluşum mertebeleri, bazı mutasavvıflar tarafından açıklanmaya çalışılmış, bu konuda çok sayıda eserler yazılmıştır. Varlık mertebeleri; merâtibü'l-vücûd, hazarât-ı hams, tenezzülât-ı seb'a gibi farklı isimlerle ifade edilmiştir. Hayatı Hakkında sınırlı bilgilere sahip olduğumuz Şeyh Muhyiddin er-Rûmî yukarıda bahsettiğimiz konuları hemen hemen bütün eserlerinde manzum olarak ele almıştır. Temsîlât ana başlığıyla kaleme aldığı diğer eserlerinde, vahdet-i vücûdun izahında kullanılan nokta, sayı, ağaç, halı sembolizmini işlemiştir. Bu çalışmada Şeyh Muhyiddin Er-Rûmi'nin Devâirü'l-Maârif adlı risalesi ele alınarak incelendi. Muhyî bu eserde, diğer eserlerinde olduğu gibi, varlık, varlık mertebeleri, nokta, ruh, kalp, ledün ilmi, ol emri, vücûd, kâmil insan ve benzeri kavramları iç içe daireler çizerek anlatmıştır. Ayrıca varlık mertebelerini, Zât'a göre açıklamak amacıyla, nokta-harf, nakş-nakkaş, tohum-ağaç gibi bir takım sembollerle izah yöntemini tercih etmiştir. Bütün bunlarla, mârifetullâhı öğretmeye ve okuyucuya, mürîdâna mârifetullâh'a ulaşacak yolları göstermeye çalışmıştır. Muhyî mevzuları ele alırken nazm ve nesir olarak açıkladığı konuyu ayet ve hadislerle destekleyerek sonunda da iç içe çizdiği dairelerle tamamlamış, böylece konunun anlaşılmasını kolaylaştırmıştır. Anahtar Kelimeler: Şeyh Muhyiddin Er-Rûmi; Muhyi; Devâirü'l- Maârif; Devâir; Tasavvuf.

In Islamic Sufi thought, formation orders of existence, has tried to be explained by some Sufis and numerous works has been written on this subject. The existence orders has been expressed with different names such as marâtib al wujud, hadarât al-khams, tanazzulât al-sab'a.Sheikh Muhyî al-Din al-Rumi; who, we have limited knowledge about his life, had written poetically in almost all his works on these subjects we mentioned above. In his other works, which he wrote with the title of Tamsîlât he had handled the point, number, tree, carpet symbolism which was used in the explanation of wahdat al-wujud.In this study, a book named Davâir al-Maarif of Sheikh Muhyî al-Din al-Rumi was examined. In this book, The Muhyî has described the concepts of existence, existence orders, point, spirit, heart, ledun (unseen) sciences, `Be!` order, being, perfect human and similar concepts by drawing circles as in his other works. Also; in order to explain the existence orders according to the Zat, he preferred the method of explanation with several symbols such as dot-letter, embroidery- embroiderer, seed-tree examples. With all this, he has tried to teach the reader and the dervishes, the teachings of the ma'rifatullâh and the ways to reach the ma'rifatullâh.Muhyî had facilitated the understanding of the the subject by supporting the subject with the verses and hadiths and completed with the circles he drew at the end, while handling the subjects.Keywords: Sheikh Muhyî al-Din al-Rumi; The Muhyî; Davâir al-Maarif; Davâir; Mysticism.