Tarihsel kentlerin çevre sorunları çözüm önerileri ve halkın görüşleri: Safranbolu örneği

Abstract

Türkiye'de tarihi kent ve çevrenin korunması, 2863 sayı ve 21 Temmuz 1983 tarihli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile şekillenmiştir. Araştırma alanını oluşturan Safranbolu ise, 12 Haziran 1975'de Belediye Meclisi kararı ile koruma altına alınmış, 1994 yılında da Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Miras Listesi (DML)'ne girmiştir. Safranbolu'da tarihi çevrenin korunması konusunda halkın görüşlerinin ölçülmesi amacıyla yapılan bu çalışmada, 435 kişiye anket uygulanmıştır. Anket formunun birinci bölümünde katılımcıların demografik özelliklerini belirlemek için 9, ikinci bölümünde Safranbolu ile ilgili düşüncelerini tespit etmeye yönelik 11, üçüncü bölümünde ise katılımcıların Safranbolu'daki çevresel sorunlar hakkındaki görüşlerini ölçmeye yarayan 27 soru.yer almıştır. Ayrıca Safranbolu'nun tanınmış kişileriyle yapılan mülakat sonucu elde edilen görüşlere de yer verilmiştir.Araştırma sonucunda, eski eserlerin yakınında yapılan inşaatların ( =3,60) ve Çarşı bölgesinde bulunan ilan ve reklam tabelalarının görüntü kirliliğine yol açtığı ( =3,53) bunun yanı sıra işyeri tanıtım, yön ve yol tabelalarının da tarihi dokuya uygun olmadığı ( =3,66) tespit edilmiştir. Katılımcıların, kentin her tarafına yeterli sayıda çöp kovalarının konulmadığını ( =3,43) ve mezarlık bölgesindeki şehir çöplüğünün yanması sonucu çıkan dumanların zarar verici nitelikte olduğunu ( =3,62) düşündükleri görülmüştür. Katılımcılar, restorasyon yapılamayan evlere geçici giydirme uygulamasının yapılması ( =3,39), tarihi konakların restorasyonu için uygun koşullarda kredi sağlanması ( =3,46), yangın önlemlerinin tüm restorasyon çalışmalarında zorunlu olması ( =3,48) ve tarihi konaklara sadece dış cephe restorasyonunun yapılmaması gerektiğini ( =3,67) düşünmektedirler. Ayrıca katılımcıların, turistlerin yoğun olduğu gün ve saatlerde Çarşı bölgesinin trafiğe kapatılması ( =3,91), kent merkezinin etrafındaki kayalıklardan taşların düşmemesi için gerekli önlemler alınması ( =3,75) gibi önerilere de katıldıkları görülmektedir. Kadın ve erkeklerin, Safranbolu'daki çevre sorunlarına ilişkin düşünceleri (t=2,103, p<0,05) ve Safranbolu'daki çevre sorunlarının çözümüne ilişkin önerilere katılım düzeyleri de anlamlı farklılık göstermektedir(t=-2,124, p<0,05).Anahtar Kelimeler: Çevre, Çevre Koruma, Kültürel Miras, Safranbolu, Tarihi Kent.

The protection of historical cities and environment has been formed within the borders of the `Code of Protection of Cultural and Natural Properties` law numbered 2863 and dated 21 July 1983. Safranbolu, which is the study area, has been taken under protection by the city council decision in 12 June 1975 and has entered the World Heritage List in 1994.435 individuals were participated in the survey which was used to measure the public view about the protection of historical environment in Safranbolu. The first section of the survey form included 9 questions for collecting the demographic data from the participants, followed by 11 questions in the second section for determining their thoughts about Safranbolu and 27 questions in the third section for measuring their views about environmental problems in Safranbolu. Views from notable people from the city were also obtained by interviews and included in the study. As the result of the study, it was determined that construction works near relics ( =3,60) and billboards and advertising signs in the Bazaar area ( =3,53) cause visual pollution and besides that shop nameplates and direction signs are not compatible with the historical fabric ( =3,66). It was seen according to the thoughts of the participants that the amount of litterbins in the city is insufficient ( =3,43) and the smoke from the burning city dump near city cemetery area is hazardous ( =3,62). Participants think that, temporary curtain walling applications should be made for unrestorated houses ( =3,39), convenient loaning facitilites should be provided for the restoration of historical mansions ( =3,46), fire precautions should be obliged in all restoration works ( =3,48) and historical mansions should be restored both in the inside as well as outside ( =3,67). They also think that the Bazaar area should be closed to the traffic in busy days and hours ( =3,91) and precautions should be taken for rocks surrounding the city not to fall down ( =3,75). Significant differences were found between female and male participants in terms of their thoughts about environmental problems in Safranbolu (t=2,103, p<0,05) and the agreement level of solution offers for environmental problems in Safranbolu (t=-2,124, p<0,05).Keywords: Cultural heritage, Environment, Environmental protection Historical city, Safranbolu.