Ulusal ve küresel makroekonomik faktörlerin gelişen borsalar üzerindeki etkileri: Türkiye ve Brics ülkeleri üzerine ampirik bir araştırma

Abstract

Bu çalışma, ulusal ve küresel makroekonomik faktörlerin Türkiye ve BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) ülkelerine ait hisse senedi endeksleri üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amacıyla ele alınmış ve hazırlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın analizlerinde Ocak 2003 – Aralık 2016 dönemine ait aylık veriler kullanılmıştır. Araştırmada federal fon oranları, küresel emtia fiyat endeksi, MSCI gelişmiş ülkeler için sermaye piyasası endeksi, tüketici fiyat endeksi, sanayi üretim endeksi, dar tanımlı para arzı ve ABD Doları bazlı reel döviz kuru çalışmanın açıklayıcı değişkenleri; bu ülkelerin borsa kapanış fiyatları ise açıklanan değişkenleri olarak yer almaktadır. Bu bağlamda her ülkeye ilişkin bir model oluşturulmuş olup ilgili sonuçlara ulaşılması amacıyla Doğrusal Otoregresif Dağıtılmış Gecikme (ARDL) yaklaşımı uygulanmıştır. Ayrıca çalışmada küresel emtia fiyat endeksi, dar tanımlı para arzı ve ABD Doları bazlı reel döviz kuru açıklayıcı değişkenler; bu ülkelerin borsa kapanış fiyatları ise açıklanan değişkenler olarak modellere dahil edilmiş ve bu kapsamda Doğrusal Olmayan Otoregresif Dağıtılmış Gecikme (NARDL) yaklaşımı kullanılmıştır.ARDL yaklaşımı analizi sonuçlarına göre federal fon oranının Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin; küresel emtia fiyat endeksinin Türkiye, Brezilya, Rusya, Çin ve Güney Afrika; tüketici fiyat endeksinin Çin; para arzının Türkiye, Brezilya ve Hindistan; reel döviz kurunun ise Türkiye, Brezilya ve Rusya üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkilere sahip oldukları görülmüştür. NARDL yaklaşımı analiz sonuçlarına göre ise küresel emtia fiyat endeksinin Türkiye, Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin; para arzının Rusya ve Çin; döviz kurunun ise Türkiye ve Brezilya ülkeleri bağlamında uzun dönem asimetrik etkilere sahip oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca küresel emtia fiyat endeksinin Türkiye, Brezilya, Rusya, Çin ve Güney Afrika; para arzının Türkiye, Brezilya, Çin ve Güney Afrika; döviz kurunun ise Türkiye, Brezilya, Rusya, Hindistan ve Güney Afrika ülkeleri kapsamında kısa dönem asimetrik etkilere sahip oldukları görülmüştür. Çalışmanın amacı doğrultusunda modellere ait katsayı tahminleri elde edilmiş olup bu bulgulara ilişkin Türkiye ve BRICS ülkeleri çerçevesinde yorum ve karşılaştırmalar yapılarak araştırma sonuçlarına ulaşılmıştır.

This study was handled and prepared to determine the impact of national and global macroeconomic factors on the stock exchanges of Turkey and the BRICS (Brazil, Russia, India, China and South Africa) countries. For this purpose, monthly data of January 2003 - December 2016 period were used in the analysis of the study. In the study, federal funds rate, global commodity price index, MSCI World Index, consumer price index, industrial production index, narrow-defined money supply and U.S. Dollar-based real exchange rate are the explanatory variables; the closing prices of the stock market of these countries are dependent variables. In this context, a model was set up for each country and Linear Autoregressive Distributed Lag (ARDL) approach was applied in order to reach the related results. In addition, global commodity price index, narrow-defined money supply and U.S. Dollar-based real exchange rate as the explanatory variables; the closing prices of the stock market of these countries as dependent variables were included in the models and in this context, Nonlinear Autoregressive Distributed Lag (NARDL) approach was used in the study.According to the results of ARDL approach analysis: the federal funds rate on Brazil, Russia, India and China; the global commodity price index on Turkey, Brazil, Russia, China and South Africa; the consumer price index on China; the money supply on Turkey, Brazil and India; the real exchange rate on Turkey, Brazil and Russia were found to have statistically significant effects. According to the results of the NARDL approach analysis: the global commodity price index in the context of Turkey, Brazil, Russia, India and China; the money supply in the context of Russia and China; the exchange rate in the context of Turkey and Brazil were found to have long-term asymmetric effects. In addition, the global commodity price index in the context of Turkey, Brazil, Russia, China and South Africa; the money supply in the context of Turkey, Brazil, China and South Africa and the exchange rate in the context of Turkey, Brazil, Russia, India and South Africa were found to have short-term asymmetric effects. For the purpose of the study, coefficient estimations of the models were obtained and within the scope of Turkey and the BRICS countries the research results were achieved by making comments and comparisons of these findings.