Farklı aile yapısına sahip ergenlerin öz-yeterlilik ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Ergenlik dönemi bireylerin yaşamlarındaki dönüm noktalarından biridir. Bu dönemdeki olumlu ve olumsuz yaşantıların etkisi uzun yıllar devam edebilmektedir. Aileler bu dönemde ergene destek olan ve rehberlik eden en önemli kurumdur. Farklı aile yapılarının ve buna bağlı olarak ebeveyn tutumlarının ergen üzerinde olumlu ve olumsuz etkileri olabilmektedir. Ergenlerin aile yapılarında ortaya çıkan olumsuz durumlarla baş edebilmelerinde öz-yeterlilik ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri önemli rol oynamaktadır. Araştırmada geniş, çekirdek ve parçalanmış aileye sahip ergenlerin öz-yeterlik ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma betimsel araştırma biçiminde tasarlanmıştır. Bu araştırmanın evren ve örneklemini, Karabük il merkezi, Yenice ve Eflani ilçelerinde 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı resmi ortaokul ve lise düzeyinde öğrenim gören 13-16 yaş aralığında olan 352 ergen oluşturmaktadır. Bu araştırmada verileri toplamak amacıyla `Çocuklar İçin Öz-yeterlik Ölçeği (ÇÖÖ)` ve `Ergen Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği (EPDÖ)` kullanılmıştır. Mevcut araştırmada, Mann Whitney U ve Kruskal Wallis-H testleri yapılmıştır. Araştırma sonuçları, aile yapılarının ergen öz-yeterlilik ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinde anlamlı bir farklılığa yol açmadığını göstermektedir. Araştırma sonuçları değişkenler açısından incelendiğinde ise, cinsiyet değişkeninde ergenlerin öz-yeterlilik düzeyleri aile yapılarına göre anlamlı farklılaşmazken, psikolojik dayanıklılık düzeyleri sadece çekirdek aile yapısında kız ergenlerin lehine anlamlı farklılıklar göstermektedir. Yaş değişkeni sonuçları, 13-14 yaş grubu ergenlerin lehine anlamlı farklılıklar göstermektedir. Öğrenim durumu değişkeni sonuçları, anne öğrenim durumu açısından anlamlı farklılıklar göstermezken, sadece geniş aile yapısında ortaokul ve üstü baba öğrenim durumunda anlamlı farklılıklar göstermektedir. Yaşanılan yer değişkeninde ise, ergenlerin öz-yeterlilik düzeyleri anlamlı farklılaşmazken, sadece geniş aile yapısında psikolojik dayanıklılık düzeyleri anlamlı farklılıklar göstermektedir. Anahtar Sözcükler: aile yapıları, ergen, öz-yeterlilik, psikolojik dayanıklılık.

Adolescence is one of the turning points in the lives of individuals. The effects of positive and negative experiences in this period can continue for many years. Families are the most important institution, which are supports and guides adolescents, in this period. Different family structures and depend on this, parental attitudes may have positive and negative effects on the adolescent. Self-efficacy and resilience levels play an important role in which adolescents can cope with adverse situations that arise in family structures. İnvestigation of the self-efficacy and resilience levels of adolescents whose have extended, nuclear and fragmented families are aimed in this study. Research is designed in the form of descriptive research. The universe and sample of this research is composed of 352 adolescents, who are 13-16 years old, studying in the Karabük province center, Yenice and Eflani districts at official secondary and high school level connected to the Ministry of National Education in the academic year of 2015-2016. In this study, `Self-Efficacy Scale for Children` and ` Resilience Scale for Adolescent ` were used to collect data. In the current study, Mann Whitney U and Kruskal Wallis-H tests were performed. The results of the research show that family structures do not lead to a significant difference in the adolescent self-efficacy and resilience levels. When the results of the research are examined in terms of variables, the self-efficacy levels of the adolescents in the gender variable do not differ significantly according to the family structures, whereas the resilience levels show significant differences in favor of female adolescents only who have nuclear family structure. Age variable results show significant differences in favor of adolescents aged 13-14. Whereas educational level variable results do not show significant differences in terms of mother education level, it show significant differences only in the level of secondary school and upper father education in broad family structure. In the variable of place, the self efficacy levels of adolescents do not differ significantly, but only psychological endurance levels in large family structure show significant differences. Keywords: adolescence, family structure, resilience, self-efficacy.