Elhac Süleyman Halife Sıbyan Mektebi Restorasyon Projesi

Abstract

1728 yılında inşa edildiği bilinen Elhac Süleyman Halife Sıbyan Mektebi, İstanbul' un Fatih İlçesi, Babahasan Alemi Mahallesi' nde Horhor Caddesi üzerinde yer almaktadır. 1061 ada 1 no' lu köşe parselde, Yeşil Tekke Sokak ile Horhor Caddesi' nin kesişimindedir. Mektebe giriş Yeşil Tekke Sokak üzerinden gerçekleşmektedir. 1718- 1730 yılları arasında tarihlenen Lale Devri' nde, Sultan III. Ahmed zamanında (1703- 1730) inşa edilmiştir. Çocuklara ilk eğitimin verilmesi amacıyla vakfedilerek yapılmış olan bu yapı, Osmanlı yapım tekniklerini yansıtmaktadır. Bir sıra kesme taş, iki sıra tuğla almaşık duvar tekniğine sahip olan yapı, iki katlı olup, dış cephe özelliklerinin tamamına yakınını günümüze kadar taşımıştır.Sultan III. Ahmed'in surre eminliğini yapmış olan, Başmuhasebe Kalemi görevlilerinden Elhac Süleyman Efendi' nin kendi adına yaptırılmasını istediği sıbyan mektebinin yapımına vefatından sonra başlandığı bilinmektedir. Mahalle arasında ve köşe parselde yer alan yapı, ilk yapıldığı dönemle ilgili olarak çevresinde bulunan ahşap konutlara, herhangi bir yangın durumunda acil müdahale edilmesi de düşünülerek bir çeşme ile ilişkilendirilmiştir. Kesme taştan ve klasik üslupta yapılmış olan bu çeşmenin, kaldırım kotunun yükselerek yalağının gömülmesi nedeniyle 2002 yılında hazırlanan projeleri kapsamında restorasyon geçirdiği bilinmektedir. Günümüzde de hala kullanılmaktadır. Hemen yan parselde yer alan ve büfe olarak kullanılan yapı, mektep duvarına bitişik olarak konumlanmaktadır.Yapı, 1728 yılından, sıbyan mekteplerinin kapandığı 1924 yılına kadar özgün işlevinde kullanılmıştır. 1924 tarihinden 1970 yılına kadar konut ve kömür atölyesi olarak işlev görmüştür. Günümüzde yapının mülkiyeti TC. Başbakanlık Vakıflar Müdürlüğü' ne ait olup, 1970 yılında Kültür ve İktisat Derneği'ne tahsis edilmiş ve dernek merkezi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu kullanıcıların ihtiyaçları doğrultusunda, yapı geçirdiği kapsamlı restorasyondaki değişimlerin yanı sıra, plan şemasının değiştirilmesi ve niteliksiz eklerle ciddi müdahaleye uğramıştır.Yapının tez konusu olarak seçilmesindeki amaç, yaklaşık üçyüz yaşındaki bu tarihi yapıyı, ayrıntılı olarak belgelemek, tarihini aydınlatmak, malzeme, bozulma ve müdahale analizlerini yapmak, restitüsyon projesini hazırlamak ve uygun yeni bir işlev önermektir. Bir 18. yüzyıl eğitim yapısı olan Elhac Süleyman Halife Sıbyan Mektebi cephe özellikleriyle günümüze kadar büyük ölçüde taşınmış bir yapı olmasının yanında, dikdörtgen plan şemasını da korumaktadır. İncelenen örneklerin dershaneleri dikkate alındığında sade ve gösterişsiz duvarlara sahipken, Elhac Süleyman Halife Sıbyan Mektebi' nin dershanesinin duvarları ve tavanında yer alan bezemeleri ile dönem özellikleri içerisinde oldukça önemli bir miras olduğu gerçeğinin gelecek nesillere aktarılması hedeflenmiştir.

Elhac Suleyman Halife Primary School located on Horhor Street, Fatih District, Babahasan Quarter, Istanbul, is known to have been built in 1728, in the so-called Tulip Period, during Sultan Ahmed III reign. The building is located on the corner plot of Horhor and Yeşil Tekke Streets. The access to Elhac Suleyman Halife Primary School is on Yeşil Tekke Street. School was consecrated, in order to provide elementary education for children, and it reflects the Ottoman construction techniques. The school, which was constructed as a two-story masonry structure with ½ cut stone and brick, carries nearly all of its exterior unique features to the present day.The construction of the school was carried out after the death of Elhac Suleyman Efendi, a high rank officer of Sultan Ahmed III (who wished the school to be constructed under his name).The building was associated with the fountain on the purpose of emergency intervention in case of fire and located on a corner plot in the neighborhood of wooden houses. This fountain, made of cut stone in classical style, is known to have been restored in 2002, after the raise of the pavement level. The fountain is still in use today. According to the pious foundation registers, a shop was located next to the school. Adjacent to the plot on which the school stands, there used to be a timber house on the northwest side. The shop was used as hosiery and marked as wooden on ancient maps. According to the report (dated as 30.06.2008) of Construction & City Planning section of Istanbul Metropolitan Municipality, removal of the shop was approved due to its location which was preventing clear view of the Elhac Suleyman Halife Primary School.The building has been used with its original function from 1728 to 1924. From 1924 to 1970, it functioned as a dwelling and a coal workshop. Since 1970, it has been used as the center of Cultural and Economic Association. (The building belongs to the Directorate of Piows Foundations). With the variable needs of users, the structure has undergone serious interventions, extensions as well as changes in the plans.Finally, all necessary interventions for the restoration project were researched and new functional program for the structure was developed