The analysis of planning consequences and risk of earthquake in terms of urban rent: The case study of Adapazarı

Abstract

Oz Tezin genel amacı, yapılı ve toplumsal çevrede, deprem zararlarının nedenlerini ve deprem olgusunun doğasını anlamak, Türkiye'de ve dünyada kentsel deprem riskini değerlendirmek, planlanma düzenlemelerini, politikalarını ve uygulamalarını sorgulamak, sosyal,ekonomik ve doğal açılarından risk faktörlerini belirlemektir. Bununla beraber, tez artan rant değerleriyle bağlantılı olarak, deprem risk artışının planlama kararlan ile ilişkili olabileceğini varsayarak, yüksek lisans çalışması kapsamında deneysel bir yaklaşım sergiler. Bu yüzden, tez, kentsel rantlar bağlamında, planlama kararlarına ve deprem riski artışının nedensellikleri üzerinde durur. Bu çalışma deprem zararı, kentsel rantlar ve planlama kararları arasında dolaylı bir ilişki olduğunu varsayar. Deprem riskleri, sosyal, ekonomik ve teknik risk faktörleri olarak gruplanabilir. Bununla beraber, tez çalışmasının alanı, planlama kararlarının dolaylı etkisini kentsel rantlar bağlamında görmek için sosyal risk faktörleri ile sınırlandırılmıştır. Teze deneysel bir temel sağlamak ve test edilebilmesi için istastiki bir method olan regresyon ve korelasyon analizleri kullanılmıştır. Örnek çalışma alanı kapsamı Adapazarı Büyükşehir Belediyesine bağlı 26 mahalle ile sınırlandırılmış ve analiz birimi olarak mahalle idari sınırları kabul edilmiştir. İlk olarak, Adapazarın'da her mahallede, nüfus yoğunluğu, deprem zararı oranı, fiziksel yapı yoğunluğu ve arazi fiyatı verileri elde edilerek mekansallaştırıldı. Mahalle ölçeğinde veriler mekansallaştırıldıktan sonra, deprem zararı, kentsel rant ve planlama kararları arasındaki dolaylı ilişki ortaya çıkarmak için istastiki analizler olan regresyon ve korelasyon analizleri uygulanmıştır. Korelasyon ve regresyon analizleri aracılığı ile hangi planlama kararlan, kentsel rantları etkilediği ve açıklama dereceleri incelendi. Analizin ilk adımında kentsel rant ve planlama kararları analiz edildi. Kentsel rantı belirleyen başlıca planlama kararları, taban alanı katsayısı(Taks), nüfus yoğunluğu, her mahallenin kent merkezine uzaklığı değişkenleri kullanıldı. İkinci aşamada, deprem zararı ve planlama kararlan tarafından belirlenen kentsel rantlar regresyon ve korelasyon analizi yapıldı. Bu aşamada deprem VIzararını belirleyen bağımsız değişkenler olarak kentsel rant, yıkılmış yapıların kent merkezine uzaklığı ve fiziksel yapı yoğunlukları değişkenleri kullanılmıştır. Böylece dolaylı olarak planlama kararlarından gelen değişkenler ve kentsel rant ve deprem zararı analiz edildi. İlk aşama analiz sonuçları değerlendirildiğinde kentsel rant ve diğer değişkenler arasında zayıf bir ilişki olduğu ve regresyon katsayısının % 52 olduğu görülmektedir. Böyle bir sonucun elde edilmesi veri kümesinin kısıtlı olması rol oynamış olabilir. İkinci adımda kentsel rant ve deprem zararı arasındaki ilişki değerlendirildiğinde korelasyon katsayısı % 35 olduğu görülmektedir. Bu sonuçlar öne sürülen varsayımları yanlışlamaktadır. Sonuç olarak, kentsel rant ve deprem zararı ilişkisinin güçlü olduğu varsayımı analiz sonuçlarıyla yanlışlanmaktadır. Bununla beraber, tez çalışması deprem zararı düzeyi ilişkin gelecekte yapılacak çalışmaların, doğal risk faktörleri, bina yapım teknolojisi ve teknik uygulamalar üzerinde yoğunlaşması gerektiğini göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Doğal Afetler, Kentsel Rant, Deprem zararı, Planlama Kararları, Geleneksel Planlama Yaklaşımı, Risk Yönetimi, Sakınım Planlaması, Regresyon ve Korelasyon Analizi. VII

ABSTRACT General aims of the thesis were to understand the nature and causes of earthquake damage in built and social environment, to define and assess urban seismic risk in Turkey and the World, to interrogate planning regulations, policies, and implementations, and to determine the risk factors from social, economic, natural viewpoints. However, the thesis assumed that the increase of the risk as correlated to the raised rent values could be related to planning decisions. The thesis aimed to look closely to planning decisions and their causality on the increase of earthquake risk in terms of urban rent. The study assumes that there are strong relationships among earthquake damage, urban rent and planning decisions. Various risk factors related to earthquake damage were described as natural, social, economic and technical factors. But the scope of the thesis was limited to social risk factors with respect to earthquake damage in order to clarify impact of urban rent and planning decisions. Multiple Regression and correlation analysis was used as a method in order to provide an experimental fundamental and to test claims. In this study, unit of data analysis is defined as scale of district or `mahalle` in Adapazarı. Firstly, data such as population density, earthquake damage, the physical building density, and land price (urban rent) in Adapazarı was assigned to unit of `mahalle`. After analysis in scale of `mahalle` was completed in 26 districts, correlation and regression analysis through variables are conducted in order to enlighten relationships among earthquake damage and urban rent and plan decisions. The study examined that what planning decisions urban rent influence and what their explanatory degree was through regression and correlation analysis. For this step land price or urban rent was analyzed with population density, distance to the city center and ground area ratio through regression and correlation. In the second step earthquake damage was analyzed with independent variables, land value or urban rent, average distance of demolished buildings to the city center and physical building density. Variables coming planning decisions and urban rent and earthquake damage in second step are analyzed through correlation and regression. In the first step, when outcomes of analysis between urban rent (land price) and other variables were assessed, the calculated R square is approximately 52 % and relationships between dependent and independent variables were not strong. In the IVsecond step, when analysis between earthquake damage ratio and other variables were assessed, R square is approximately 63% and relationships between dependent and independent variables were not very strong. In conclusion, my assumption related to urban rent and earthquake damage was falsified by correlation and regression analysis. However, it does not mean that there is not any relationship between earthquake damage and land price (urban rent). The goal of this study was to understand impact of mentioned factors on earthquake damage. The study suggests that future researches related earthquake damage should be focus on natural risk factors and building technology of construction. Key words: natural disaster, urban rent, earthquake damage, planning decisions, conventional planning, risk management and contingency planning, regression and correlation analysis. V