Uneven development and declining inner city residential areas: The case of İzmir-Tuzcu district

Abstract

Adı-Soyadı: Esin İNCE KOMPİLOkul: İzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüAnabilim Dalı: Şehir ve Bölge PlanlamaProgramı: Şehir Planlama (Yüksek Lisans)Tez Başlığı: Eşitsiz Gelişme ve Kent Merkezlerinde Konut ÇöküntüAlanları: İzmir Tuzcu Mahallesi ÖrneğiÖZETTürkiye'nin en büyük üçüncü kenti olan İzmir, 1950'li yıllardan sonra,özellikle de 1980'lerden sonra hızlı bir kentleşme yaşamıştır. Türkiye'deki diğermetropolitan kentlerde olduğu gibi, İzmir de gelişme ve çöküntü alanlarıyla ikili biryapı sergilemektedir. Bu tez, eşitsiz gelişme kavramsal çerçevesinde, kentmerkezlerindeki çöküntü konut alanlarını İzmir-Tuzcu Mahallesi örneğindeaçıklamaya çalışmaktadır.Eşitsiz gelişme teorisi, Marksist paradigma çerçevesinde, yakın zamandakentlerde oluşan değişim ve dönüşümleri en iyi açıklayan yaklaşımlardan biridir.Kentlerin eşitsiz gelişimlerinde kapital birikim süreçleri ve sınıf ilişkileri önemli roloynamaktadır. Kent ya da yapılaşmış çevrenin kendisi, sermaye tarafındanmetalaştırılmıştır. Çünkü kapital, yapılaşmış çevrede eşitsiz ve değişken rantortamında kazanç sağlamak için dolaşmaktadır. Kapitalist sistemde sermayedarıntemel amacı kentte maksimum getirisi olan mülkiyete yatırım yaparak kar eldeetmektir. Böylece, kapitalin yapılaşmış çevredeki dolaşımı nedeniyle kentin bazıalanları gelişirken, diğer alanları çöküntü bölgesi olarak ortaya çıkar.Bu eşitsizlik, tüm gelişmiş ülkelerin kapitalist kentleri için geçerlidir. Kentlerinikili yapısının bir parçası olan kentsel çöküntü olgusu, gelişmiş ülkelerde yaygın birşekilde tartışılmaktadır. Diğer taraftan, tüm gelişmekte olan ülkelerdeki gibi Türkiye`de de kentsel çöküntü olgusu, gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında, görece yeni birolgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye'de kapitalin kentleşmesi özellikle1980'lerde başlamış, devam eden süreç içersinde, sermayenin kentleşme sürecindekiartan hegemonyasından dolayı kentsel alanlarda eşitsiz gelişmelere neden olmaktadır.Sermayenin kaçınılmaz olarak Türkiye'deki kentleşmenin belirleyici unsuru olduğuaçıktır.Bu çerçevede, kent merkezi konut çöküntü alanları olgusu, metodolojik araçolarak yoksunluk kavramı kullanılarak araştırılmıştır. Tuzcu Mahallesi'ndekiyoksunluk düzeyi maddi ve sosyal yoksunluk açılarından incelenmiştir. Sonuç olarak,bir çöküntü alanı olarak Tuzcu Mahallesinin genel özellikleri, yoksulluk, işsizlik,toplumsal ayrışma, fiziksel çevre yetersizlikleri, yatırımsızlık, ekonomikyetersizlikler, eğitim ve sağlık alanlarında yaşanan yetersizlikler, başlıkları altındaincelenmiş ve gelişmiş ülkelerle karşılaştırılmıştır.

Name: Esin İNCE KOMPİLSchool: İzmir Institute of TechnologyDepartment: City and Regional PlanningMajor: City Planning (Master)Title of Thesis: Uneven Development and Declining Inner City ResidentialAreas: The Case of Izmir-Tuzcu DistrictABSTRACTIzmir, being the third largest city of Turkey has experienced rapid urbanizationafter 1950s and especially after 1980s. Similar to the other metropolitan cities ofTurkey, İzmir presents a dual structure including the growing and declining parts ofthe city. Within the conceptual framework of uneven development, the thesisexamines the decline process of inner residential areas of İzmir in the case of TuzcuDistrict (a central district) by presenting current structure of the district andcomparing with the past.The theory of uneven development is one of the foremost approaches toexplain the recent changes and the transformations occurring in cities within theMarxist paradigm. Capital accumulation processes and class relations have anessential role in the process of uneven development of cities. The city or builtenvironment itself is commodified by the capital since the capital moves through thebuilt environment itself in search of returns across an uneven and changing ground-rent surface. In the capitalist system, the main purpose of the capitalists is to gainprofit by investing property in the city, where it provides the maximum returns. Sowith the effects of movement of capital within the built environment, some partsof the city develop while the other parts decline.This unevenness is very common for all capitalist cities in the developedcountries. As a part of the dual structure of cities, the phenomenon of urban declineis discussed widely in developed countries. On the other hand, the phenomenon ofurban decline is relatively new for Turkey as well as in other developing countriescompared to the developed countries. In Turkey, the process of urbanization ofcapital had begun particularly at 1980s and this continuing period has more strikingpatterns of uneven development in urban areas on account of the increasinghegemony of capital on urbanization process. It is certain that the capital hadinevitably been one of the main diagnostic elements of initial urbanization process inTurkey.In this framework, the phenomenon of inner city residential decline isexamined using the concept of deprivation as a methodological tool. The deprivationlevel of Tuzcu District is measured in terms of both material and social aspects.Finally, general features of Tuzcu District as a declining area have presentedcomparing with the developed countries in terms of poverty, unemployment,segregation, decline of physical environment, disinvestments and economic decline,decline of public education, and health.