The archaeological sublime: History and architecture in piranesi`s drawings

Abstract

On sekizinci yüzyılın mimarû, tarihsel ve arkeolojik ba lamlarında önemlirol oynayan talyan mimar Giovanni Battista Piranesi (1720-1778), `mimarlı ınkökeni' ve `estetik' tartı malar üzerine etkili tezler ileri sürmü tür. Aynı zamandamodern arkeoloji biliminin kurucuları arasında yer almaktadır. Bununla birlikte,Piranesi hem kendi gününde hem de ölümünden sonra yanlı yorumlanmı tır.Piranesi'nin yanlı yorumlanmasına yol açan yakla ım iki olguya ba lıdır:birincisi Piranesi'nin eserlerinin do rudan psikolojik karakterini yansıttı ına dairolan, erken on dokuzuncu yüzyılın Romantisist algısıdır. kincisi ise mimarlıktarihi kodifikasyonundan türeyen yorumdur. lk tür yorumlar Piranesi'nin estetiktartı malardaki konumuna dayanırken, ikinci tür yorumlar, mimarlı ın kökeninedair öne sürdü ü tezlere ele tiri olarak ortaya çıkmı tır. Her iki tür yorum tarzıda Piranesi'yi `sınıflandırılamaz' kategorisine yerle tirmektedir. Böylece Piranesi,batı mimarlık tarihinin geli im `öykü'sünden dı lanmı tır.Piranesi, iki tartı mayı birbiriyle ili kili tek bir konu eklinde elealmaktaydı. Köken tartı malarında Do u/Batı ayrımına dayanmayan bir mimarlıktarihi anlayı ı geli tiren Piranesi, söz konusu tezini Roma mimarlı ının kökeniEtrüsk'e, Etrüsk'ün kökleri ise Mısır'a dayanmaktadır savıyla desteklemi ti.Piranesi bu savıyla aynı zamanda estetik tartı maya da katılmı oluyordu. ÇünküRoma mimarlı ının kökenini farklı bir medeniyete dayandırarak, kendi özmimarlı ını `hünerli güzellik' sözleriyle tanımlanan Yunan mimarlı ından ayrı elealıyor, böylece Roma mimarlı ını estetik etki ba lamında ba ka bir yere, `yüce'konumuna yerle tiriyordu. Ancak Piranesi'nin mantıklı görünen iddiası onunçılgın ya da tuhaf olarak tanımlanmasına yol açmı tır. Nitekim ithamların ço usa lam tarihsel temellere dayanmayan önyargılardan ibarettir. Bu nedenle,Piranesi'yi, tezlerini, uygulanmı eserlerini ve çizimlerini mimarlık tarihisürecinde yeniden konumlandırmak bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır.

In the architectural, historical, and archaeological context of the eighteenthcentury, Italian architect Giovanni Battista Piranesi (1720-1778) played an importantrole. He posited crucial theses in the debates on the `origins of architecture? and`aesthetics?. He is numbered foremost among the founders of modern archaeology.But Piranesi was misinterpreted both in his day and posthumously. The vectors ofapproach yielding misinterpretation of Piranesi derived from two phenomena: one isthe early nineteenth-century Romanticist reception of Piranesi?s character and work.The second is the mode of codification of architectural history. The formerinterpretation derived from Piranesi?s position on aesthetics, the latter from hisargument concerning origins. Both of these served the identification of Piranesi as`unclassifiable?. He has thus been excluded from the `story? of the progress of westernarchitectural history.Piranesi, however, conceived of these two debates as one interrelated topic.Concerning origins, he developed a history of architecture not based on the East/Westdivision, and supported this by the argument that Roman architecture depended onEtruscans which was rooted in Egypt. Secondly, he distinguished Roman fromGrecian architecture identified with `ingenious beauty?. Thus Piranesi placedRomans in another aesthetical category which the eighteenth century called `thesublime?. Piranesi?s perception caused him to be described as madman oridiosyncratic. However, most of these evaluations lack a stable historical base.Therefore, restoring Piranesi, his arguments, executed works and drawings toarchitectural history appear as a necessity.