Kıbrıs-Avrupa Birliği ilişkileri çerçevesinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi

Abstract

Kıbrıs-Avrupa Birliği ilişkileri 1960'larda başlamıştır. İngiltere'nin 1961'de Avrupa Birliği'ne ( o tarihlerde AET ) tam üyelik için başvurmasına paralel olarak, Kıbrıs da AET ile bir Ortaklık Anlaşması yapmak için 1962 yılında başvuruda bulunmuştur. Kıbrıs'ın başvurusu Kıbrıs Türk ve Rum toplumlarının ortak rızası sonucu yapılmıştı ve amacı da Kıbrıs'ın en önemli ihracat pazarı olan İngiltere pazarını kaybetmemekti. Kıbrıs Türk Toplumu'nun 1963 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti'nden dışlanmaları sonucunda, Ortaklık Anlaşması 19 Aralık 1972 tarihinde AET ve Kıbrıs Rum Toplumu arasında imzalanmıştır. Bu tarihten itibaren Kıbrıs-AB ilişkileri Kıbrıs Türk Toplumu'nu kapsamamış, sadece Kıbrıs Rum Toplumu ve AB arasında gerçekleşmiştir. Ortaklık Anlaşması'na göre gerçekleşecek olan Gümrük Birliği, Mayıs 1987 tarihinde içinde sadece Kıbrıs Rum Toplumu'nun bulunduğu Kıbrıs Cumhuriyeti ve AT arasında imzalanmıştır.Güney Kıbrıs Rum Yönetimi( GKRY ) 1990 yılında daha da ileri giderek AB'ye tam üyelik başvurunsan bulunmuştur. GKY'nin bu başvurusu AT Komisyonu tarafından değerlendirilmeye alınmış ve Komisyon bu başvuruyla ilgili görüşünü 1993 yılında açıklamıştır. Daha sonra AB Konseyi 6 Mart 1995'te aldığı bir kararla, GKRY'nin AB'ye katılım müzakerelerinin, 1996 yılındaki Hükümetlerarası Konferanstan 6 ay sonra başlayacağını belirtmiştir. GKRY, 1998 yılında tam üyelik müzakerelerine başlamış ve 2003 yılı Nisan ayında Kıbrıs Cumhuriyeti sıfatıyla AB'ye katılım anlaşmasını imzalamıştır.Çok boyutlu bir yapıya sahip olan Kıbrıs sorunu, sadece bölgeyi ve adadaki toplumları değil ululslararası toplumu ve Türkiye'yi de etkilemektedir. Bu Çalışma Kıbrıs-AB ilişkilerinin siyasi boyutunu ve Türkiye-AB ilişkilerine etkilerini incelemiştir. AB'nin Dublin, Korfu, Essen, Lüksemburg, Cardiff, Helsinki, Nice, Laeken ve Kopenhag zirveleri de bu kapsamda ele alınmıştır.Sonuç olarak, Türkiye de AB üyelik sürecinde olan bir ülkedir. Bundan dolayı da Kıbrıs Rum kesimi ve AB üyesi olan Yunanistan sürekli olarak Kıbrıs konusunu AB gündemine taşımaya çalışmıştır. Nitekim, bunun sonucunda da Kıbrıs, Türkiye'nin AB üyelik sürecinde, Türkiye-AB ilişkilerinin odak noktası olmuştur. Bu yüzden, konunun siyasi yönleri Türkiye ve KKTC'nin AB ile ilişkilerinde belirleyici bir role sahiptir. Kıbrıs'ın AB'ye tam üyeliği, iki tarafı da tatmin eden adil bir çözüm gerçekleştikten sonra olmalıdır. Aksi halde, adadaki bölünmüşlük daha da derinleşecektir. Böyle bir durumda da, şüphesiz Türkiye ve KKTC yeni çözüm arayışlarına girecektir.

History of EU-Cyprus relations starts form 1960?s. United Kingdom applied EC( EU ) for full membership in 1961. Paralel to United Kingdom?s application to EC( EU ), Cyprus had also applied to EC( EU ) for Association Agreement in 1962. This application was made with the objective of not loosing one of its most important export markets, United Kingdom, and with the common will of both Turkish and Greek Cypriot Communities. The Association Agreement was signed on December 19, 1972 between EC and the Grek Cypriot Community. The Association Agreement was signed between the Greek Cypriot Community and EC, because Turkish Cypriot Community had been isolated from the government of the Republic of Cyprus by the Greek Cypriot Community in 1963. Starting from that date EC( EU )-Cyprus relations include only EU and Greek Cypriot Communities, not the Turkish Cypriot Community. In accordance with the Association Agreement, a Customs Union Agreement had been signed on May 1987, between the EEC and the government of Cyprus which involved only the Greek Cypriot Community.A further step was taken by Greek Cypriot authorities with the application of full membership for EC in 1990. This application was evaluated by Commission of EC and the Commision announced its views regarding the application in 1993. Later, the European Union?s Council of Miniters have taken the decision of March 6 in 1995 and stated that the negotiations regarding the full membership of Cyprus should start six months after the intergovernmental conferences of EU in 1996. Therefore, the negotiations betwen EU and the Greek Cypriot community started in 1998 and Southern Cyprus Greek Administration signed the Accesion Agreement for EU, as ?Republic of Cyprus?, in April 2003.The multi-dimensional characterstic of Cyprus problem have affected not only the communities of the island and the region, but also international community and Turkey as well. This study have analysed the political aspects and effects of the Cyprus-EU relations with regard to the Turkey-EU relations. The decisions of EU Dublin, Corfu, Essen, Luxemburg, Cardiff, Helsinki, Nice, Leaken and Copenhagen summits have been analyzed in this context.As a conclusion, apart from SCGA-EU relations, Turkey is in the membership process with EU and SCGA and Greece, as an EU member, spent their efforts on taking the Cyprus issue to EU agenda. Therefore, Cyprus issue has become the center point of Turkey-EU relations in the EU membership process of Turkey. The political aspects of this issue becomes more important for Turkey and TRNC and plays a determinant role in relations with EU. Full membership of Cyprus to the EU must take place after a political resolution of the Cyprus problem which satisfies both parties. Otherwise, the division of the island will be deep rooted. In such a case, Turkey and TRNC will, doubtless, search for new solutions.