Beşar Esad Döneminde Türkiye Suriye ilişkilerindeki değişim

Abstract

Türkiye-Suriye İlişkileri 1998 sonrasında olumlu bir hava yakalamıştır. Bu bağlamda 1998 yılında iki ülkeyi karşı karşıya getiren krizi ?barışı getiren savaş tehdidi? olarak adlandırmak mümkündür. Bununla birlikte iki ülke arasında yakınlaşmayı hızlandıran iki olay, 2000 yılında Hafız Esad'ın vefat etmesi ve yerine oğlu Beşar Esad'ın devlet başkanı olması ve Kasım 2002 genel seçimlerinde AK Parti'nin tek başına iktidar olmasına yetecek bir sonuç almasıdır.Babasının ölümünden sonra iktidara gelen Beşar Esad, Suriye halkına reformlar vaat etmiş, 2001 yılında Şam Baharı olarak adlandırılan başarısız bir reform girişiminden sonra bu vaatler hızını yitirmiştir. Türkiye ise AK Parti iktidarı ile birlikte dış politikasında daha öncesine göre farklı bir çizgi izlemeye başlamış, stratejik derinlik konsepti çerçevesinde Türkiye'yi bölgede ?merkez ülke? yapma amacı izlemiştir. Bu bağlamda Ortadoğu ülkeleri ile ilişkilerini geliştirmeye çalışan Türkiye'deki yeni yönetimin Ortadoğu politikasının en öncelikli başlıkları arasında Suriye ile ilişkilerin geliştirilmesi yer almıştır.2004 yılında karşılıklı ziyaretlerle hız kazanan ilişkiler ilk olarak imzalanan serbest ticaret antlaşmaları, protokoller, turizm antlaşmaları, ortak baraj yapımı antlaşmaları ile ekonomik temel üzerine şekillendirilmiştir. 2003 yılında Irak'ın işgali ve de facto bölünmesi karşısında ortak tavır takınan iki ülke 2009 yılında da İsrail'in Gazze'de gerçekleştirdiği operasyon sonrasında da İsrail'e karşı olmuştur. Bu bağlamda 2003'ten bu yana bölgede aynı güvenlik endişelerine sahip olan Türkiye ve Suriye arasındaki ilişkiler 2009 yılında imzalanan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Antlaşması ile ve yine aynı yıl yapılan Suriye-Türkiye ortak askeri tatbikatı ile yeni bir boyut kazanmıştır.Bugün için ise Suriye'de yaşanan gelişmeler Türkiye tarafından kaygı verici olarak değerlendirilmektedir ve yakından izlenmektedir. Söz konusu protestoların ne derece başarılı olacağı ya da ülkede rejim değişikliğine neden olup olmayacağı şimdiden kestirilemese de iki ülke ilişkilerini etkileyeceği bir gerçektir. Bu çalışma kapsamında bir yandan Suriye ve Türkiye arasındaki ilişkiler incelenmiş diğer yandan da bugün Suriye'de yaşananlara ışık tutacak tarihi, toplumsal, ekonomik, kültürel yapı üzerinde durulmuştur.

Relations between Turkey and Syria created a positive atmosphere after 1998.In this regard, it is possible to name the crisis bringing two countries against each other as ? war threat causing peace? .However, there are two incidents accelerating convergence between two countries; death of Hafez al-Assad in 2000 and his successor Bashar al-Assad becoming the head of state and Justice and Development Party?s (AKP) coming to power alone as a result of November 2002 general elections.Coming into power, Bashar al-Assad promised Syrian public the reforms and after unfortunate attempt of a reform called ?Spring of Damascus? in 2001 such promises lost their significance. In Turkey, AK party power started to follow a different course in foreign affairs and adopted a purpose to make Turkey ?a central state? under strategic profoundness concept .In this sense among the most important matters of the new government in Turkey trying to develop relations with the Middle was development of the relations with Syria.The relations gained speed upon reciprocal visits in 2004 were structured on economic Fundamentals such as free trade agreements, protocols, tourism agreements, joint construction of dams. Two countries adopting a particular attitude towards the invasion of Iraq in 2003 and de facto division of the state became against Israel following operations carried out by Israel in Gaza in 2009.In this sense, the relations between Turkey and Syria both having the same concerns of security since 2003, acquired a new dimension upon execution of High Level Strategic Cooperation Agreement in 2009 and Joint Military Operation of Turkey and Syria held in the same year.Nowadays, developments in Syria are reviewed as worrisome by Turkey and monitored closely. To what extend the said protests will become successful or whether they will cause a change in regime in the country cannot be estimated at the moment. However, it is certain that they will influence the relations between the countries. In this study, relations between Turkey and Syria are examined on one side, and historical, economic and cultural structure to provide an insight fort he incidents happening in Syria today on the other side.