Kentel yenileme alanlarında kentsel arkeoloji kavramının tarihi yarımada özelinde incelenmesi

Abstract

Kentsel yenileme ve kentsel arkeoloji kavramları literatüre II. Dünya Savaşı'ndan sonra girmiştir.II. Dünya Savaşı nedeniyle tahrip olmuş tarihi kent merkezlerinin yeniden canlandırılması için fiziksel, ekonomik, sosyal ve kültürel konuların ele alındığı geniş kapsamlı projelerin üretildiği kentsel yenileme çalışmaları yapılmıştır.Kentsel yenileme çalışmaları sırasında ortaya çıkan kültürel miras kalıntılarının araştırılması ve belgelenmesi için Avrupa ve Amerika'da kentsel arkeoloji çalışmaları yapılmış ve bu çalışmalarda tespit edilen aksaklıkların çözümü için girişimlerde bulunulmuştur. Ülkemizde ise geçmiş dönemlere ait yapıların ve kalıntıların korunmasına 19.yy'da başlanmış, Cumhuriyet döneminden itibaren bu konuya daha fazla ağırlık verilmiştir.Ülkemizde, tarihi kentsel dokusu 2863 sayılı ?Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun? güvencesindedir. 2005 yılında yürürlüğe giren 5366 sayılı ?Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun? ile tarihi kentsel dokunun daha etkin bir şekilde korunmasının amaçlandığı ifade edilmektedir. Ancak 5366 sayılı Kanun kapsamında hazırlanan projeler incelendiğinde 2863 sayılı Kanun ile çelişen yönlerinin olduğu görülmektedir. Bu çelişki en fazla kentsel arkeoloji çalışmaları ile uygulanacak projelerin zaman bakımından çakışması şeklinde ortaya çıkmaktadır.Bu çalışmada; kentsel dönüşüm, kentsel yenileme ve kentsel arkeoloji kavramları ayrıntılı olarak ele alınmış ve 5366 sayılı ?Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun? ve yönetmeliği incelenerek kentsel arkeoloji açısından yaşanan sorunlar, eksik yönler Yenikapı ve Sulukule örnekleri incelenerek tespit edilmiştir. Tespit edilen sorunlarve sorunların ortadan kaldırılmasını sağlayacak çözüm önerileri ile taslak bir ilke kararı oluşturulmuştur.

The concepts of urban renewal and urban archeology have entered to literature after the Second World War.The urban renewal studies have been realized by wide ranging projects which are included physical, economical, social and cultural points to regenarate the countries which were damaged during the Second World War.The urban archeology studies in Europe and America have been realized to research and documentation of the cultural heritage remains during the urban renewal operation. The troubles which were faced in these studies have been determined and tried to solve. In Turkey, protection of ancient buildings and remains has begun in 19th centurty and focused on it esspecially since Republican Period.In Turkey, conservation of historical urban environment has been ruled by code 2863 Law on the Conservation of Cultural and Natural Property. Thanks to a new code 5366 Law on ?Conservation By Renovation and Use By Revitalization of the Deteriorated Historical and Cultural Immovable Property? which became valid in 2005, more effective protection of the urban structure has been aimed. However, when analysed the projects that prepared within the context of numbered 5366 Law have some discrepancy points from numbered 2863 Law. These discrepancy points have been appeared in terms of timing of urban archeological studies and applicable projects.In this thessis, the urban transformation, urban renewal and urban archeology concepts have been discused in detail. With the analysis of code 5366 Law on ?Conservation By Renovation and Use By Revitalization of the Deteriorated Historical and Cultural Immovable Property and its regulation, the problems and incomplete points linked to urban archeology have been determined in the light of Yenikapi and Sulukule case studies. The draft resolution which is included addresses the definite problems and solution requests has been developed.