Ortaokul (5-8. sınıflar) Türkçe dersi öğretim programı ve ders kitaplarında `metin türü farkındalığı

Abstract

Çalışmanın amacı, ortaokul (5-8. Sınıflar) Türkçe derslerinde, öğrencilerde geliştirilmesi beklenen 'metin türü farkındalığı'nın yerini ortaya koymaktır. Bu bağlamda, 2018 yılı Türkçe Dersi Öğretim Programı (TDÖP), 'metin türü farkındalığı' açısından incelenmekte ve 'metin türü farkındalığı'nın ortaokul (5-8. Sınıf) Türkçe dersi ders kitaplarına metin ve etkinlikler/sorular boyutuyla nasıl yansıdığı değerlendirilmektedir. TDÖP'de 'metin türü farkındalığı'nı esas alan kazanımlar ve Programın sınıflara göre hangi türden metinlere yer verdiği dikkate sunulmaktadır. Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin türlere göre dağılımı ve 'metin türü farkındalığını' esas alan etkinliklerin/soruların, öğrenme alanlarına göre dağılımı ele alınmakta; etkinlikler/sorular 'metin türü farkındalığı çerçevesinde değerlendirilmektedir. Araştırmanın kapsamını TDÖP ve 2018-2019 eğitim-öğretim yılında okutulan MEB yayını ortaokul (5-8. Sınıf ) Türkçe dersi ders kitapları oluşturmaktadır. Nitel araştırma özelliği gösteren çalışmamızda döküman analizi yöntemi kullanılmaktadır. Çalışmanın sonucunda, TDÖP'de metin çeşitliliğine önem verildiği ve kazanımların bu çeşitliliği destekler nitelikte olduğu gözlemlenmiştir. Ortaokul (5-8. Sınıflar) Türkçe dersi ders kitaplarında yer verilen metinlerde de tür çeşitliliğine ve metin türlerinin sınıf seviyelerine uygunluğuna dikkat edilmiştir. 'Metin türü farkındalığı'nı esas alan etkinliklere/sorulara da ders kitaplarında çokça yer verilmiş ve öğrenme alanlarına göre dağılımı yapılmıştır. 'Metin türü farkındalığı'nı esas alan etkinliklerin/soruların, öğrenme alanlarına göre dağılımına bakıldığında; yazma ve okuma öğrenme alanlarına daha fazla yer verilirken konuşma ve dinleme/izleme öğrenme alanlarıyla ile ilgili daha az sayıda etkinliğe/soruya yer verildiği görülmüştür. 'Metin türü farkındalığı'nı esas alaniietkinliklerin/soruların, bilgi ve kavrama düzeyinde kalmayıp uygulama ve analizbasamaklarına da çıktığı söylenebilir.

The aim of the study is to reveal the position of 'text genre awareness` which is expectedto be developed in the secondary school (5th-8th grade) Turkish courses. In this context,the Turkish Lesson Curriculum (TLC) for the 2018 is examined in terms of text genreawareness and how it is reflected to the students through activities/questions in Turkishlesson books of secondary school (5th-8th grade). In the TLC, learning outcome based onthe text genre awareness and the genre of texts that the Program has given according to theclasses are presented. The distribution of texts in Turkish textbooks by genres is discussedand activities/questions are evaluated within the framework of text genre awareness. Thestudy compasses the Turkish textbooks for secondary school (5th-8th grade) which ispublished by Turkish Ministry of National Education. Document analysis method is usedin our study which is a qualitative research. As a result of the study, it has been observedthat text diversity is important in the TLC and that the learning outcomes support thisdiversity. Secondary School (5-8. Classes) textbooks included in Turkish course textbookshave also paid attention to the diversity of species and the appropriateness of class levels ofthe text genres. The activities/questions based on the text genre awareness were alsoincluded in the textbooks and were distributed according to the fields of learning.Considering the distribution of activities/questions based on text genre awarenessaccording to learning areas; While writing and reading learning areas are given morespace, it is seen that there are fewer activities/questions related to speaking, listening andwatching learning areas. It can be said that the activities/questions based on the text genreawareness are not only at the level of knowledge and understanding but also in theapplication and analysis steps.