Somut olmayan kültürel miras kapsamında kuyumculuğun İstanbul örneğinde incelenmesi

Abstract

Kültürel miras kavramı, bu terimin ilk kullanılmaya başladığı süreçte sınırlı alanları tanımlarken, zamanla gelişen bakış açılarıyla, geniş bir perspektife taşınmış ve Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM) tanımı giderek önem kazanarak, alanı da genişlemiştir. Devletlerin bu konuya verdikleri önem ve konuya ilişkin yürüttükleri politikalar değişiklik göstermekle beraber, bu kültürün oluşması ve gelecek nesillere aktarılması için oluşan süreçte uluslararası kurum ve sözleşmeler etkin olmuştur. Bu çalışmada, uluslararası alanda ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kültür politikası kapsamında, SOKÜM olarak kabul edilen alanların neleri kapsadığı ve bu alanların korunması için yapılanlar incelenerek, konu ile ilgili kurumlara yer verilmiştir. SOKÜM Taşıyıcısı olarak kabul edilen ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü (AREGEM) tarafından, Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi?ne kayıtlı Kültürel Miras Taşıyıcılarının, meslekleri ve seçilme aşamaları üzerinde durulmuştur. AREGEM sorumluluğundaki YİH (Yaşayan İnsan Hazineleri) programı envanter çalışmasının ilgili işlem ve süreç basamakları, uygulama ve sisteme kaydedilme aşamaları incelenmiştir. Günümüzün gelenek ustalarının devam ettirdikleri kuyumculuk sanatında, halen kullandıkları tekniklerin özellikleri örnekleri ile açıklanmıştır. Sürdürdükleri üretim süreçleri, İstanbul'da kuyumculuğun merkezi sayılan Kapalıçarşı'da yapılan görsel belgelemeler sonucunda elde edilen örnekler verilerek açıklanmıştır. Bu tespitleri takiben, SOKÜM kapsamında hammaddesi metal olan geleneksel sanatlarımızın devamlılığı için yapılanlar, geleneksel yöntemleri kullanarak maden işleri yapan kuyumcu ustalarının tespiti için gerçekleştirilen belgeleme yöntemleri ve bu yöndeki çeşitli uygulamalar incelenerek, tespit edilen bazı noktalarda çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

The concept of cultural heritage has moved to a broader viewpoint with the developing perspectives and Intangible Cultural Heritage has taken on a new significance. Even though the national policies vary by content and emphasis, international organizations and agreements have been effective on reaching the future generations and the society that carves out the culture. In this study, the areas that are considered as Intangible Cultural Heritage within the cultural policy of Republic of Turkey and international foundations and the protections undertaken for intangible cultural heritages are analyzed. The professions and election steps of those who are being recognized as Intangible Cultural Heritage Carriers by the Center of Information and Documentation of Folk Culture, Directorate General for Research and Education in the Ministry of Culture and Tourism are examined. The process steps and stages of implementation and enrollment of inventory studies of Living Human Treasures are examined. The technical specifications and processes of production of the art of jewelry that is carried on by the masters of tradition are explained with samples and visual documentations. Visual documentations belong to the jewelry workshops of Kapalicarsi, Istanbul. Consequently, methods are put forward on what can be done within the scope of Intangible Cultural Heritage for the continuity of traditional arts that use metal as a raw material and suggestions are given to remedy the deficiencies that are examined in methods of determination and documentation of goldsmiths using traditional methods.