Avrupa Birliği`nin Ortadoğu politikasına Amerika Birleşik Devletleri`nin etkisi

Abstract

Yüzyıllar boyunca Orta Doğu, çok sayıda medeniyetin ve devletlerin ilgi odağı haline gelmiş, paylaşılamayan bölge olarak tarihe geçmiştir. Bölge jeo-stratejik ve jeopolitik önemi sebebiyle uluslararası arenada dikkat çekmektedir. Ayrıca günümüz sanayileşmesinin hammaddesi olan petrol ve doğalgaz rezervlerinin yaklaşık % 65'lik bir kısmının bu bölgede bulunması sebebiyle dünya gündeminde önem teşkil etmekte ve uluslararası sistemde büyük devletlerin sürekli ilgisini çekmektedir. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'nin de bölge üzerinde menfaatleri bulunmakta ve kendi menfaatlerine uygun bir Orta Doğu politikası uygulamayı arzu etmektedirler.Bu çalışmada AB'nin Orta Doğu politikasına ABD'nin etkisi araştırılmış, bu kapsamda üç farklı dönem incelenmiştir. İlk olarak, Petrol Krizinden sonra AB ve ABD için Orta Doğu'nun öneminin artmasından dolayı 1975-1991 arası Soğuk Savaş dönemi olarak incelenmiştir. Soğuk Savaş döneminde oluşan çift kutuplu sistemin sona ermesinden dolayı 1991'den 2003'e kadar olan dönem ise Soğuk Savaş sonrası olarak değerlendirilirken, 2003-2011 arası dönemin seçilme nedeni ise ABD'nin bölge üzerine yönelik sertleşen politikaları ve AB'nin ise bağımsız hareket etme eğiliminin ABD'nin politikasına paralel olarak hız kesmesidir. Bu çalışmanın amacı ABD'nin ve AB'nin Orta Doğu'da izlediği politikaların etkinliğini bağımsız değişkenler olan yeterlilik ve fırsatlar açısından incelemektir. Bağımsız değişkenlerden yeterlilik; AB'nin ortak dış politika geliştirme ve uygulama yeteneği, bölgeye yönelik ayırdığı kaynaklar olarak, fırsatlar ise sistemin yapısı ve etkisi olarak değerlendirilmiştir.

For centuries, the Middle East became the focus of attention for a large number of civilization and states, it has passed into history as the region that can not be shared. The region draws attention in the international arena due to its geostrategic and geopolitical importance. In addition, it has importance in world agenda due to the presence of %65 of oil and natural gas reserves in the region that are the raw materials of modern industrialization. In international system, it continually attracts the attention of large states. U.S and the EU both have interests in the region and they desire to apply a Middle East policy in accordance with their own interets.This research studies the U.S?s effects on EU's Middle East Policy, in this context three different period has been examined. Firstly, period between 1975-1991 is studied as Cold War period where the importance of the Middle East increase following the oil crisis. As bipolar system that formed during Cold War ends, the period from 1991 to 2003 outlined as Post Cold War period. The reason for choosing periods between 2003-2011 is US rigid policy on the region and in parallel to US policy EU's tendency to act independently decelerated.