Kent otellerinin yer seçimi kriterleri ve arazi kullanımı ile olan etkileşimi: İstanbul Anadolu yakası örneği

Abstract

Global ölçekte insan hayatının sosyal ve ekonomik açılardan yaşadığı değişimlerle özellikle 20. yüzyılda erişilebilir hale gelerek yayılmaya başlayan turizm, tüm dünyada en hızlı büyüyen sektörlerden biridir. Uzun süre turizm faaliyetlerinin büyük çoğunluğunu oluşturan doğa ve dinlence turizmi, günümüzde yerini daha çok kent odaklı olan kent turizmi, kültür turizmi, kongre turizmi gibi çeşitlere bırakabilmektedir. Bu nedenle, turizm potansiteli barındıran kentlerde turizm yatırımları giderek hız kazanmaktadır.Bir kentin sahip olduğu tarihi çevre ve kültürel değerler nasıl o kentte gerçekleşen turizm faaliyetleri üzerinde etki sabihiyse; tam tersi şekilde turizm aktivitelerinin ve faaliyetlerinin de kentsel çevre üzerinde büyük etkisi bulunmaktadır. Kentsel yapı ve turizm faaliyetleri arasındaki ilişkiyi karşılıklı bir etkileşim olarak tanımlamak mümkündür. Öte yandan, kültürel ve tarihi değerlere yakın olmayan yerlerde de ulaşım bağlantılarına yakın olma, farklı turizm türlerinde hizmet vermek gibi motivasyonlarla turizm işletmelerinin yer seçimlerinin gerçekleştirildiği görülmektedir.Bu çalışmada, İstanbul'un, Anadolu Yakası'nda inşa edilmiş yeni turizm tesislerinin mekansal dağılımları, coğrafi bilgi sistemleri yardımıyla incelenecek ve bu tesislerin yer seçim kriterleri ve bulundukları bölgenin arazi kullanımına etkileri irdelenecektir. İstanbul, tipik bir gelişmekte olan ülke metropolitan kenti olarak ülkenin ekonomik yükünün çoğunu sırtlanmış durumdadır. Aynı zamanda yüzyıllardır uygarlıklara başkentlik yapmış tarih serüveniyle de kültürel bir zenginliğe sahiptir. Bu nedenle İstanbul, `turizm-kent` etkileşiminin belirgin olduğu bir örnek teşkil etmektedir. İstanbul bir yandan tarihi değerleriyle turizm faaliyetlerini kendisine çekerken, bir yandan da kent üzerindeki turizm yatırımlarının kontrol edilmemesinden doğan tehditlerle karşı karşıyadır. Tarihi çevre ve kültürel değerler bakımından yüzyıllardır İstanbul'un tarihi çekirdeğini barındıran Avrupa Yakası'ndaki otelciliğe nazaran, Anadolu Yakası otelciliğinin daha yeni gelişmektedir. Dolayısıyla Anadolu Yakası'ndaki turizm yatırımlarının yer seçimi esnasında göz önünde bulundurulan noktalar ve bu yer seçimi sebebiyle gerçekleşen arazi kullanımı değişikliklerinin nicelik ve niteliğini anlamak daha açık olacaktır. Çalışmada aynı zamanda Anadolu Yakası'nda konumlanan otellerin yatırımcıları veya geliştirme sürecine hakim yöneticileriyle anket çalışmaları yaparak, yapılan yer seçimlerinin doğası daha iyi anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın çıktıları ışığında Anadolu Yakası'nda turizm yatırımlarında yer seçim kriterlerinin yatırımcılar için önemi irdelenmektedir.Çalışma sonucunda görülmüştür ki konaklama tesislerinin `turistik çekicilik ve özelliklere sahip bölgelerde kurulduğu` İstanbul'da, turizm cazibesi olarak öne çıkabilecek tarihi ve kültürel değerler açısından Avrupa Yakası ile rekabet edememesinden ötürü Anadolu Yakası'nda oteller, kendisine iş oteli fonksiyonunu benimsemiş işletmeler olarak öne çıkmaktadır. Anadolu Yakasındaki kent otellerinin yer seçimi sürecinde, arazinin maliyeti, Bakanlık'ın mevcut araziyi Turizm Alanı olarak önermesinden daha önemli bir kriter olarak öne çıkmaktadır. Dolayısıyla Anadolu Yakasındaki kent otelleri, otel yer seçimi sürecinde dikkate alınması gereken `doğal`, `ekonomik`, `yasal` ve `sosyal` kriterlerin tümünü dikkate alınmamaktadır.

Tourism is a sector which globally emerged especially in 20th century, thanks to the demographic, economical and social changes in human lives, which occurred worldwide. Since it has become available for many different groups of people, tourism has been one of the fastest growing economic sectors in the world. For years, a great proportion of touristic activities was consisting of nature tourism and tourism activities in purpose of vacation. But in the time we are living in, alternative tourism types like urban tourism, culturel tourism and congress tourism, which are also tourism types which focus on urban life, have started to emerge. Thus, tourism investments in cities which have a potential for any kind of tourism are rapidly growing.As the historical sites and cultural values of a city have great effect on the tourism activities in that city, tourism activites and tourism investments also have a radical effect on the physical and social environment of a city. The relationship between urban environment and tourism activities can be defined as an interaction, in which the sides are affecting each other simultaneously. On the other hand, tourism facilities which are located in less touristic areas have motivations like being close to transport connections and providing services in different and alternative tourism types.In this thesis, the spatial distribution of the new tourism facilities built on the Anatolian Side of İstanbul will be detailly examined. The location criterias and their effects to the land use of their site will also be questioned. As a typical developing country metropolitan city, Istanbul is carrying great amount of the economic burdens of Turkey. It has also a superb cultural wealth, as Istanbul has been capital cities for different civilizations throughout history. Thus, Istanbul is the perfect example of the `tourism-urban texture` interaction. It is, because of its historical values, an alluring destination by means of touristic activities; but it is also under the threat of the effects of uncontrolled tourism investments. The hospitality sector in Anatolian Side of Istanbul when compared to the European Side, on which the historical core of the settlement is located. But thanks to this fave, it will give more clear results to examine the tourism investments on the Anatolian Side, as it will be more easier to understand the physical effects on the urban texture and land use decisions. By the conclusion of this study, it is seen that in Istanbul, where location criterias of hotels are based on proximity to touristic attractions, hotels which are located in the Anatolian Side, which can not compete with the European Side by means of touristic values, are locating themselves as business and leisure hotels in Istanbul hotel market. In the process of site selection of the hotels in Anatolian Side of Istanbul, the cost of the land is seen as a more important criteria than planning decisions of governmental bodies. Thus, it is seen that in the process of site selection for these hotels, `natural`, `economical`, `legal` and `social` criterias are not considered extensivelty.