Polisiye eserin toplumun şiddeti algılama biçimi ile etkileşimi: Edgar Allan Poe ve Halide Edip Adıvar eserleri üzerine eleştirel söylem analizi

Abstract

Dil ile söylem bir bütündür; edebi eserler yolu ile söylemin bir parçasını oluşturan ve tarihsel, sosyal ve psikolojik birçok olgu hakkında fikir veren edebiyat, Dilbilim dışındaki bilim dalları tarafından da incelenmektedir; multidisipliner bir özelliğe sahip olan Adli Bilimler de bu bilim dallarından biridir. Bu çalışmanın amacı, bir edebi eser türü olan polisiye ile Adli Bilimler arasındaki ilişkiyi incelemek ve incelemenin sonunda, polisiyenin toplumun şiddeti algılama biçimi ile etkileşimini yorumlamaktır. Bu sebeple, Edgar Allan Poe tarafından yazılmış olan Morgue Sokağı Cinayetleri ve Halide Edip Adıvar'ın yazdığı Yolpalas Cinayeti adlı iki polisiye eserin fail ile mağdurları, Foucault'nun söylem analizi araştırmalarından yola çıkan Ian Parker'ın analiz evreleri ışığında değerlendirilmiştir. Temelde eleştirel söylem analizine dayanan Foucaultcu söylem analizi, dil ile güç arasındaki bağıntıyı söylemi inceleyerek ortaya çıkartmaya çalışır ve söylemdeki ideolojik arka plana dikkat çeker. Çalışmada, eserlerdeki ideolojik arka planı yorumlamak için, yazarların ve eserlerin dönemleri araştırılmış ve yazarların etkilendikleri düşünce akımları belirlenmiştir. Çalışmanın sonunda, yazarların yaşadıkları dönemde ortaya çıkan ve benimsedikleri veya benimsemedikleri ideolojilerin, eserlerinde betimledikleri cinayetin fail ile mağdur karakterleri üzerine etki ettiği anlaşılmıştır. Benimsedikleri ve benimsemedikleri ideolojiler ışığında fail ya da mağdur karakterleri yaratabilen yazarlar, eserlerindeki cinayeti haklı bir sebebin çatısı altına oturtabilmekte, böylece eserleri, toplumun şiddeti algılayış biçimi ile etkileşime geçmektedir.Anahtar Kelimeler: Dilbilim, Adli Bilimler, Eleştirel Söylem Analizi, Polisiye.

Language and discourse constitute a whole; literature, which forms a part of discourse through literary works and suggests an idea about so many facts just like historical, social and psychological events, is studied by other disciplines besides Linguistics; Forensic Science, having a multidisciplinary feature, is one of them. Aim of this study is to analyze the relationship between detective fiction as a literary work, and Forensic Science, and to comment on interaction of detective fiction with the way human beings perceive violence at the end of the analysis. For this reason, killers and victims of Murders in the Rue Morgue by Edgar Allan Poe and Murder in Yolpalas by Halide Edip Adıvar are assessed through analyzing steps of Ian Parker who does his works in the light of Foucauldian discourse analysis. Foucauldian discourse analysis tries to reveal the connection between language and power by analyzing the discourse and draws attention to the ideological background of the discourse. Throughout the study, in order to comment on the ideological background of the literary works, periods of the writers and the works are searched and movements of thought that belong to the writers are specified. At the end of the study, the ideologies that came out during the period of the writers and that were adopted or not by them affect the characteristic of the killers and the victims of the murder portrayed in their works. Writers, who create a killer or a victim in the light of the ideologies that they adopted and they did not adopt, bring out a reasonable reason for the murder in their works, and thus, their works interact with the way human beings perceive violence. Keywords: Linguistics, Forensic Science, Critical Discourse Analysis, Detective Fiction.